Félagsrit - 01.01.1915, Blaðsíða 47

47
menskunnar, sem er skaðlegasta átumein þjóðfé-
lagsins.
Það er því í sjálfu sér mjög Iítill munur á utanfélags-
manni og félagsbrjót. BáSir skaöa samvinnnfélagsskap-
inn. og þar með'þjóðfélagið, með dæmi sínu, liðsemdar-
svifting og mótstöðuefling. Og þeir vinna venjulega
ekki einusinni stundarhagnað fyrir sjálfa sig við þetta,
þó þeir einmitt séu að reyna til þess. Þvi þótt svo
virðist í ftjótu bragði skoðað, að þeir beri eins mikið úr
býtum utanfélags, þá er víst að þeir, og vitanlega aðrir
þá lika, hefðu haginn meiri ef allir legðust á eitt, allir
efldu félagið; þá yrði því vísari markaður fyrir vörur
sinar, og útgjöldin minni á öllum, eftir þvi sem vöru-
veltan vœri meiri, og vissari hagur fyrir alla þar af
leiðandi. Þetta œttu allir að geta skilið.
Mesti voðinn sem yfir vofir af völdum félagsleys-
ingjanna er þó það, að þeir vinna að eyðilegging félags-
skaparins og allra þeirra hagsmuna, sem af honum má
hafa. Því fleiri sem draga sig út úr, þess færri og
minna vörumagn verður í félaginu til að bera útgjöld
þess, en þau geta ekki minkað að sama skapi. Gæti
svo farið, að fyrir það bæru félagsmenn minna úr být-
um, og yrði að leggja félagið niður vegna þess. En
hvar standa bændur þá? Ekkert getur unnið á félags-
skapnum, sé hann almennur. En „sundraðir stönd-
um við höllum fæti, eins og verið hefur, eða föllum.
Sameinaðir getum við staðið föstum fótum11. — Ein-
ungis bændur geta drepið félagið. Að því eru félags-
leysingjarnir að vinna. En liklega flestir í athugaleysi.
Freistingar skortir ekki. Fyrst og fremst fortölur
kaupmenskufólksins, sem fjöldinn trúir bezt, liklega af
því bragðið að þeim er það sem rnenn eru vanir, en að