Félagsrit - 01.01.1915, Page 32

8. Sláturfélag Suðurlands.
Verulegasta samvinnufélagiS, sem stofnað hefir verið
á landi hér, mun vera Sf. Sl. Það tekur yíir stærst svæði:
V.-Skaftaf., Rangárv., Árness., Kjósar- og Gullbr., Borgar-
fj., Mýra og Hnappadals-sýslur. — Margt af því, sem
hér verður sagt um þann félagsskap og hluttöku manna
í honum, á einnig við um öll viðskifta-samvinnufélög, þó Sf.
Sl. sé hér eitt gert að umræðuefni.
Áður en félag þetta komst á stofn, var sláturfén-
aðarverzlun Sunnlendinga þannig háttað, að bændur ráku
fénaðinn reglulaust til kaupstaðanna, einkum til Reykja-
víkur, og buðu hann þar. Flæktust menn með fjárhóp-
ana til og frá um bæinn, og áttu hvergi vísan stað.
Vildi oft svo til, að fjöldi rekstra barst að á sama tíma.
Var ekki sjaldgæft að bændur voru fram undir viku-
tíma að þvælast með féð í bænum og kring um hann,
hungrað og hrjáð í haustveðrunum. Að lokum gustuk-
aði einhver kaupmannanna sig yfir fólk og fé, og keypti
hópana fyrir það verð, sem hann bjóst við að hefðist
upp úr kindakroppunum á sínum tíma, stunduni jafn-
vel minna. Keyptu kaupmenn þannig oft meira í
einu en þeir gátu slálrað og selt jafnóðum. Varð þá að
koma fénu fyrir í geymslu á bæum í nágrenninu, og
]>ar var það að ]>vælast og megrast niður vikum eða
mánuðum saman. En alt var þetta á kostnað seljend-
anna; ]>ví fyrir öllum þessum afföllum og meiru lil
gerði kaupmaðurinn ráð, þá er hann keypti. Fyrir kom
það að verið var að slátra þessu geymslufé fratn undir
jól, t. d. haustið 1905, árið áður en stofnun Sf. fyrst
var hreyft; þá kom um 10,000 fjár til Rvíkur á einni
viku í byrjun október. Verðið var þá þriðjungi til helm-