Félagsrit - 01.01.1915, Síða 46

46
því og nauðsynin jafn-brýn, að gera alt sem unt er til
að vinna bug á þessum brestum. Þegar um félags-
skaparbrestina er að ræða, þykjast þeir góðir, sem alger-
lega standa utanvið félagsskapinn; þeir þykjast þó ekki
vera meðal þeirra syndugu, ekki gera félagsskapnum
skaða, þar sem þeir hafi aldrei verið neitt við hann
riðnir. Þetta skal nú athugað.
Þegar mikilsmetnir bændur í sveitinni og þeir, sem
ráðdeildarorð fer af, ekki aðhyllast félagsskapinn, skaða
þeir hann fyrst og fremst með fordæmi sínu. Aðrir,
sem upp til þeirra lita, hugsa sem svo: „Já, eitthvað
finst honum athugavert við þetta; ekki vill hann eiga
við það, og er hann þó viðurkendur ráðmaður. Ekki
geng eg í félagið á undan honum“.— I öðru lagi skaða
utanfélagsmenn sig og aðra með því, að svifta félagið
liði sínu; það verður þeim mun kraftminna og vanfær-
ara til að bæta lífskjör bændanna, sem hluta hvers
eins nemur, er dregur sig í hlé frá liðveizlunni. Þar á
við í fylzta skilningi, að „sá sem ekki er með, hann er
á móti, og sá sem ekki samansafnar með, hann
sundurdreifir“; því ekki getur hjá því farið, að þessir
menn efli mótspyrnuna gegn féiaginu með verzlun sinni,
hvort sem þeir selja fénað sinn keppinautum þess, kaup-
mönnunum, eða einstökum mönnum, sem annars yrðu
að kaupa við félagið. — Verður þá afleiðingin sú í
þriðja lagi, að utanfélagsmenn auka erfiðleika þá, sem
félagið á við að stríða; þeir eíla samkepni við það og
um leið við sjálfa sig og aðra bændur, eða mótspyrnu,
sem nriðar til að halda verði á vörum þeirra niðri,
draga úr hagnaði bændastéttarmanna af framleiðsluvörum
þeirra, og hel'ta framför landbúnaðarins. Utanfélags-
menn eru i raun og veru að slyðja að viðhaldi kaup-