Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1918, Page 84

322
Lyga-Mörður.
[ iðunn
skilst loks Bergþóru, er alla sevi hefir verið skaprik og
pykkjuþung og ekki viljað láta lilut sinn fyrir neinum, að
blóðhefndin er hræðileg, þar sem hún er um það bil að
verða sonum hennar að bana. Því mælir hún nú við Njál: »Fyr
leit ég að eins hið réttláta andlil hennar. Nú lít ég l'ætur
hennar, auruga og blóði drifna. Aldrei skildi ég fyr friðar-
'þrá þína. [Beygir höfuðið.] Nú þarfnast ég þinnar fyrir-
gefningar«.
Hvorugt þeirra hjóna vill ganga úr eldinum, og er Berg-
þóra gengur inn göngin aftur, eftir að hún hafði kvatt hjú
sin, taka þeir synirnir ofan hjálmana og lúta henni í lotn-
ingu. Síðan leggjast þau Njáll fyrir undir liúðinni. Fer svo
eins og segir í sögunni: Helgi er höggvinn, er hann freistar
útgöngu, Kári kemst undan, en þeir Grimur og Skarphéðinn
brenna inni. Lýkur leikritinu svo, að Skarphéðinn styðst
upp við gaílaðið og kveður:
Gneistarnir rjúka af glóðum lifsins,
glæða hatur og ást.
En áform manna á örlagabáli
eyðast sem fölnað gras.
Vér brennum, vér brennum sem kyndlar
á aldanna eilífu strönd.
Leikritið er lislaverk frá upphafi lil enda. Pað eitt mætti
að því finna, að helzt til mikill nýtizkubragur er bæði á
hugsun og máli. En Njáll er dýpri og göfugri en í sögunni,
Mörður enn djöfullegri og allar persónur svo vel dregnar,
að hvorki er of né van. Sumum kann að virðast Skarp-
héðinn tilkomuminni en í sögunni, en það stafar auðvitað
helzt af því, að eftirmálunum á alþingi cftir víg Höskulds
og þá einnig hinum ómjúku tilsvörum Skarphéöins við
liðsbónina er slept úr leiknum; en fyrir bragðið verður
hann líka skapfellilegri.
Leikritið er meistaraverk. Og fari fleiri slík á eftir, á
skáldið vísast ekki mjög langt í land til Nóbclsverðlauna
eða annarar slórmikillar viðurkcnningar. En leitt er að
eiga ekki slík rit á kjarnyrtu íslenzku sögutnáli. Og þó er
betra að bera börn sín út — til annara landa, en að þau
deyi hungurdauða íslenzkra listaverka.
A. U. B.