Iðunn : nýr flokkur - 01.09.1932, Page 80

270
Kreuger- æfintýrið.
IÐUNN
augljósara. Þörfin á meira og aftur meira fjármagni
óx í sífellu. Arðgreiðisiur þess til hluthafanna voru
blátt áfram glópska, skoðabar út af fyrir sig og án
samhengis við verkanir peirra á umheiminn; pær voru
blóðtaka, sem dró stórum úr þrótti félagsins. Hliut-
hafarnir fengu útborgaðar feikna-upphæðir, en sjálft
var félagið í knýjandi þörf fyrir þetta fé og margfalt
meira. Gróði félagsins var í strangasta skilningi reikn-
ingslegur, fólginin; í tölum, sem voru festar á pappir.
Félagið rak engin framleiðslufyrirtæki; það verzlaði
með verðbréf. Eignir þess stóðu í hlutum í dóttur-
félögunum og í skuldabréfum. Töluverðmæti þau, esr
reikningarnir sýndu, höfðu nær engin raunverðmæti að
baki, tekjuafgangur eða tekjuhalli vaT ekki háð viðgangi
neinnar framleiðslu, það var komið undir mati á upp->
skrúfuöum kaupballarverðmætum, og samkvæmt hlut-
arins eðli hlaut slíkt mat að verða meira eða minna
handahóf. Fjármálafélag eins og Krieuger & Tolli á
fátt sameiginlegt við fyrirtæki, sem stundar framleiðslu
á, nauðsynjum, selur vörur sínar á markaðinum,, greiðir
útgjöld sín af andvirði þeirra og ráðstafar síðan á e'inn
eða annan hátt því, sem afgangs kann að verða.
Enginn bannaði Kreuger & Toll að halda fast á fé
því, er félagið gat krafsað til sin, og nota það til auk-
innar starfsemi, sem var félaginu Iífsnauðsyn. Að minsta
kosti var ekkert því til fyrir-töðu, að félagið léti sér;
nægja að greiða hluthöfunum hóflegan arð. Hvers vegna
valdi Kreuger þá háu arðgreiðslurnar? Því olli, þótt
undiarlegt kunni að virðast, hin sifelda fjárþröng, sem
félagið var í. Kreuger vissi það vel, að félagið gat ekki
séð af grænum eyri í arð af hlutabréfunum; hann vissi
líka, að þessir skildingar, sem runnu til hluthafanna,
voru eins og sandkorn í ámu, ef miðað var við fjár-