Iðunn : nýr flokkur - 01.10.1930, Blaðsíða 10

332
Frá heimsslyrjöldinni mildu.
IÐUNM
».. . Og þá kemur aftur þessi undarlega tilfinning, alveg
gagnstæð: að menn vildu samt ekki missa neitt þessara ára
úr æfi sinni; að menn óskuðu ekki að hafa verið þennan
tíma, ekki brot af þessum tíma á friðsamri eyju; að menn
beinlínis vænta sér ávinnings með því að þola þetta sem
lengst; að menn vilja einnig taka þátt í enn verra, enn
hryliilegra — af þrjózku, af löngun eftir því, sem leiðir
til hins ýtrasta. Eins og í öllu þessu feldist samt eitthvað
nytsamt, einhver ávinningur, eitthvert gildi, einhver þroski*.
(Rudolf G. Binding: Bréf frá 22. nóv. 1917). Líkt þessu
má víða lesa. I stað hrifningar og upphrópana hafa
hermennirnir eignast þolinmæði, þrautseygju og þögli.
Stríðið skapaði smátt og smátt úrvals hermenn, sem
ekkert beit á: hljóða og alvörugefna, hlýðna og skyldu-
rækna, félagslynda og fórnfúsa. A vörum þessara fámæltu
manna lék oft dauft bros. Augu þeirra voru orðin stór
og hvöss af því að stara mánuð eftir mánuð, ár eftir ár
í sjónir dauðans. Þeir hötuðu alla mælgi og orðskrúð.
Bréfin heiman að fundu þráfaldlega lítið bergmál í
hjörtum þeirra. Glamur dagblaðanna var þeim viður-
stygð. Heræfingar gerðu þeir að vísu á hvíldardögunum
með stökustu skyldurækni, en gátu samt ekki varist háð-
brosinu, sem sótti á varir þeirra. Þeir vissu alt betur. Póli-
tískar dagfregnir létu þeir sem vind um eyrunþjóta. Einnig
hættu þeir snemma hugleiðingum um filgang stríðsins.
Þær báru engan árangur. Starf sitt ræktu þeir möglunar-
laust. Það var sjálfsögð skylda. Þetta eru hinir eiginlegu
hermenn, þeir hraustu og óbugandi, þeir gömlu og
reyndu, margvígðir í eldi stórhríðanna. En siðar koma
að heiman nýir menn, af alt annari gerð. Þeir koma
með nýjar pólitískar skoðanir, með allskonar efasemdir,
sem gömlu hermennirnir hristu höfuðin yfir. Þeir tóku
stríðið aldrei á sig sem sjálfsagða kvöð. Milli þeirra og