Kirkjuritið - 01.04.1953, Blaðsíða 56

122
KIRKJURITIÐ
af landi prestssetranna, ef þær teljast ekki fullnytjaðar af
ábúanda, og sjálfsagt eru fáar jarðir hér á landi, sem það
er hægt að segja um.
Engan veginn skal ég halda því fram, að ekki megi
skipta jörðum, og prestssetur þar ekki undanskilin, til að
stofna ný býli og auka ræktun landsins. Slíkt er svo sjálf-
sagður hlutur, að óþarft er um að deila. Þetta hefir þá
líka verið framkvæmt i allstórum stíl undanfarið, bæði á
prestssetrum og öðrum jörðum. — En að lög séu sett um
réttleysi prestssetranna einna í þessum efnum, er svo
fáránlegt, að furðu gegnir. Það má taka mikinn hluta af
jörð, sem presti hefir verið veitt, hvenær sem einhverjum
kirkjumálaráðherra byði svo við að horfa, og afhenda það
manni, sem presturinn óskaði ekki eftir að hafa í nábýli
við sig. Því að augljóst er, að svo myndi vera þar, sem
maður er skikkaður inn á jörð hans gegn vilja hans. Og
það þarf ekki að fá samþykki biskups, sem annars er
æðsti tilsjónarmaður kirkjunnar og eigna hennar, og ber
því hrein og klár embættisskylda til að gæta hagsmuna
hennar og meta hverju sinni, hversu með eignir hennar
og fjárreiður skal fara. Það á ekki einu sinni að leita um-
sagnar hans og álits. Með öðrum orðum, það er ekki sjón-
armið og þarfir kirkjunnar, sem taka á til greina, þegar
farið verður að úthluta einhverjum og einhverjum hluta
af prestssetrunum, og ekki má þar heldur taka til greina,
hvað löglegur ábúandi telur sér henta.
Það væri í raun og veru gaman að vita, í hvers heila
þetta frumlega fóstur í íslenzkri löggjöf er upp sprottið.
En eitthvað er það í ætt við það, sem manni gæti dottið
í hug að kirkjulöggjöf austan „Járntjalds" leyfði sér.
Ef þetta er nauðsynlegt og æskilegt, því er þá löggjöf
þessi ekki látin ná til allra jarðeigna í landinu, eða a. m. k.
þó til allra opinberra jarðeigna? — Fjöldi opinberra jarða
eru ekki fullnytjaðar, sumar alveg ónytjaðar, og svo el'
einnig um jarðir, sem eru í bændaeign. Og ekki verður
með neinum rétti því fram haldið, að erfiðast hafi verið