Kirkjuritið - 01.04.1976, Side 56

starfsaðferðir kristniboðsins. Vér sæt-
um einnig oft gagnrýni af hálfu stjórn-
málamanna og óvina kristindómsins.
Oft er kristniboðinu lýst eins og menn-
ingarnauðung, sem sé í raun réttri dul-
búin hugsjónastefna nýlenduveldanna.
í þessu sambandi er réttmætt að bera
blak of kristniboðinu. Það var þrátt
fyrir allt nokkur munur á kúgun og
arðráni, sem nýlenduveldin beittu oft
af hörku og miskunnarleysi í þriðja
heiminum, þó að hugsjónamenn væri
einnig þar að finna, — og boðun
kristniboðssamtakanna á fagnaðarer-
indi kærleikans. Það var sjaldan, sem
menn beittu þvingun til þess að vinna
Guði menn. Höfuðtækið var orð Guðs,
grundvallað á frjálsri tileinkun. Margir
kristniboðar týndu lífi í þessu starfi.
Þeir fóru að heiman fyrir sáralítil laun
í samanburði við það, sem þeir hefðu
getað borið úr býtum í heimalandi
sínu. Og þeir fóru ekki til þess að
arðræna neinn eða hafa hann að fé-
þúfu. Það var gott eitt, sem fyrir þeim
vakti, enda hafa þeir látið margt gott
af sér leiða. Oft voru það einmitt
kristniboðsfélögin, sem ólu safnaðar-
menn í ungu kirkjunum upp með skól-
um sínum og lýðræðislegum stjórnar-
háttum til stjórnmálalegra verkefna
meðal þjóðar þeirra. Þegar nýlendu-
veldin neyddust til af stjórnmálaástæð-
um að fá þeldökku þjóðunum aftur
frelsi, var fylking manna, sem átti ræt-
ur í jarðvegi kirkjunnar, reiðubúin til
að taka á sig ábyrgðina. Þegar litið
verður um öxl í fjarlægri framtíð, mun
framlag kristniboðsins í þriðja heim-
inum ugglaust hljóta hagstæðari
dóma en raunin er nú um stundir.
Gagnrýni af hálfu kirkjunnar
En það væri örlagaríkt, ef vér brygð-
umst illa við aðfinnslunum, þegar þær
koma frá kirkjunnar mönnum, t. d. á
þeim forsendum, að frjálslynd afneit-
unarguðfræði vaði alls staðar uppi-
Vér gerum sjálfum oss og ungu kirkj-
unum bjarnargreiða, ef vér erum ófús-
ir til að hlusta á þessa gagnrýni.
Það er hárrétt, svo að dæmi sé tek-
ið, að kristniboðarnir á nýlendutíman-
um litu ekki aðeins á sig sem boðbera
fagnaðarerindisins. Þeir töldu sig yfif'
leitt vera jafnframt formælendur sið-
menningarinnar, þ. e. menningartrú-
boða. Þeir komu ekki aðeins með
fagnaðarerindið, heldur og margt ann-
að. Og gildi þessara hluta var ekki
ætíð mikilsvert.
Þegar litið er á kristniboðið ffá
sjónarmiði hinnar veraldlegu söga.
verður einnig niðurstaðan, að kristni-
boðið hafi verið þáttur í útbreiðslu
vestrænnar menningar í þriðja heim-
inum. Kaupsýslumenn, stjórnarerind-
rekar og kristniboðar stefndu oft að
sama marki, t. d. að stofnun heims-
veldis. Vestrænni útþenslu var t. d.
greiddur vegur inn í Kína eftir ópíum-
stríðið árið 1842. Kaupsýslumennirnii'
komu með ópíum sitt jafnsnemma og
kristniboðarnir með Biblíur sínar o9
leituðu sömu herverndar. Kristniboð'
arnir kölluðu konsúla sína sér til hjálp'
ar, ef þeir lentu í erfiðleikum. Og ný'
lenduþjóðirnar voru oft ákaflega fUnt'
ar til þess að beita hervaldi undir Þvl
yfirskini, að þjarmað væri að kristni'
boðum.
Peningar og þekking eru líka mátf'
ur. Kristniboðsfélögin beittu ekki vopn'