Kirkjuritið - 01.04.1976, Blaðsíða 78

Vandi er að segja um uppruna orðs-
ins, en talið er það þýði ,,hinn að-
greindi“ eða eitthvað í þá áttina. Sé
það rétt, þá á það vel við, því að í
augum sjálfra sín og annarra voru þeir
að mörgu leyti aðgreindir frá ,,því
fólki, sem eigi hirðir um lögmálið".
Þeir voru áhrifamiklir virðingamenn og
meðal þeirra voru menn, sem gerðu
strangar siðgæðiskröfur og gáfumenn,
þótt sjálfsagt hafi þeir verið veikir fyr-
ir þeim freistingum, sem herja á fólk,
sem þykist vera trúaðra en náunginn.
Þeir létu mjög til sín taka í samkundu-
húsunum (sýnagógunum), sem voru
ekki aðeins bænahús, heldur og fé-
lagsheimili og jafnvel ráðhús þeirrar
takmörkuðu sjálfstjórnar, sem Gyð-
ingum var heimil.
Návist musterisins í höfuðstaðnum
jók mjög vald og hróður prestastéttar-
innar. Embætti æðsta prestsins gekk
að erfðum í ákveðnum ættum og hafði
hann geysileg völd, þótt Rómverjar
hefðu skert þau að mun. Hann var for-
seti æðstaráðsins eða öldungaráðsins
sem nefndist ,,sanhedrin“ (grískt orð,
sem stafað var á hebresku — sýnir hve
langt grísk áhrif náðu). Keisarastjórn-
in veitti ráðinu talsverða sjálfsstjórn að
því er varðaði innri málefni þjóðarinn-
ar, þótt mjög væri að vísu fylgst með
málum af hálfu Rómverja. Þetta var
venja Rómverja í sambandi við skatt-
löndin yfirleitt. Oftast var yfirstétt
prestanna og áhangendur hennar
Rómverjum þæg og undirgefin. Það
var henni í hag að stuðla að vinsam-
legum samskiptum við herraþjóðina
voldugu í þessum aðstæðum. Og sjálf-
sagt hefur prestum fundist það vera í
þágu Gyðingdómsins yfirleitt. Þegar
76
þessi saga gerist, var æðsti prestur
Jósef Kaífas, sem settur hafði verið í
embætti af fyrirrennara Pílatusar. En
tengdafaðir hans, Annas, virðist hafa
haldið miklu af völdunum í sínum
höndum. Nokkrum árum áður hafði
hann verið beðinn — eða hann neydd-
ur til þess að segja af sér hinu háa
embætti. En að tjaldabaki hélt hann
gríðarlegum völdum og kom fimm son-
um sínum og tengdasyni í embætti
æðsta prests. ,,Annas-ættin“ hefur
mátt þola slæma dóma sögunnar með-
al Gyðinga.
Sum af voldugustu öflum Gyðinga-
þjóðarinnar á fyrstu öldinni stóðu Þ°
utan við opinbert stjórnkerfi. Sértrúar-
flokkar voru margir og höfðu þeir sín-
ar eigin kenningar og siði. Einum
þeirra höfum vér kynnst á síðustu ár-
um, þegar ,,Dauðahafs-rollurnar“ fund-
ust, en það eru sértrúarbókmenntir
hálfgerðrar munkareglu, sem hafðist
við í Qumran. Reglubræður leituðust
við af miklu ofstæki að uppfylla lög-
málið, en túlkuðu ákvæði þess á sinn
sérstaka máta. Þeir höfnuðu prestun-
um í Jerúsalem, en héldu sína eig|n
presta og álitu vígsluröð þeirra gil^3
(svo notað sé nútíma orðalag) °9
þeirra einna. Þeir voru vandfýsnir a
nýliða o gtömdu sér mjög stranga11
aga og afar krefjandi siði. Þeir voru
ákafir þjóðernissinnar. Ein bókroll3n
hefur inni að halda nákvæm fyrirmseli
handa herliði, sem ætlað var að berj-
ast gegn „sonum myrkursins". Efnl
þessa rits er draumórum líkast, en
hitt leikur vart á tveim tungum,
bræðurnir væntu úrslitabaráttu, encl'
anlegs frelsisstríðs, er lyki með sigri
Gyðinga yfir fjandmönnum sínum-