Kirkjuritið - 01.04.1976, Síða 65

sem og almúgans. Þjóðfélagið var
kyggt upp af vitundinni um Guð, föð-
Ur’ s°n og heilagan ana'a, sem öllu
re^i, og hafði opinberað sjálfan sig.
Margar orsakir, sem ekki reynist
Unnt að skýra hér, leiddu til þess, að á
18- öld leystist þessi eining menning-
ar °g trúar upp og heíur ekki reynzt
unnt að sameina aftur. Á 18. öld var
skynsemin sett í hásæti menningarinn-
ar °g nú skyldi öllu stýrt með ráðum
ennar. Maðurinn, sem trúarvitundin
afði séð sem hluta guðdómlegrar
eiIdar, maðurinn í samíélagi við Guð,
v'ð náungann og við aðra þætti hins
skapa5a heims, var leystur út úr þess-
ari heild og gerður að sjálfstæðum ein-
Staklingi, óháðum öðrum mönnum og
náttúrunni umhverfis. Á umhverfi
m.annsins, félag hans og hina dauðu
náttúru, var litið sem það form, sem
endur mannsins nú ættu að móta með
. kium hugsunarinnar og skynsem-
mr|ar. Fortíðin var metin sem myrkur
ekkingarskorts og heimsku. Þaðan
Vsr ekkert að sækja, heldur allt úr hinni
ekTStU Állur sannleikur, sem
* ' styddist við vísindalegar sannanir
I a Sar|nanir reynslu, var dæmdur úr
1 ' ®annleikurinn lægi framundan og
fp ' ,tunclinn íyrir leit vísindanna, er
0rdómalaust sneru sér að könnun og
'U kun veruleikans.
Ut11 lofnin9 menningar- og trúarvitundar
ast kristinnar guðfræSi til hans
Banr! ^ich°lls (1969) s. 17—74. Ennfremu
aUh 0947) og S0e (1964).
'3' yandamá! kirkjunnar — lausnir þess
gr° ningur menningar- og trúarvitund-
^^oii kirkjunni í Evrópu erfiðleikum.
^isut misskunnarlausan dóm af
skynseminni og varð nú, í stað þess
að njóta forréttinda sem áður, að taka
til við að réttlæta sjálfa sig í augum
kynslóðar, sem hafði frelsað sig frá
henni. Um skeið var staða kirkjunnar
e. t. v. bærilegri í sumum löndum við
það, að pólitískt og hugmyndafræði-
legt viðnám hófst gegn skynsemis-
hyggjunni og afleiðingum hennar í
pólitískri frjálshyggju. Kristinn trúar-
arfur fékk stuðning frá valdaaðilum og
heimspekingum, er gengu út frá hug-
hyggju — idealisma — í hugsun sinni.
En sú hvíld reyndist skammgóður
vermir. Pólitíkin varð róttæk, frjáls-
hyggjan sigraði á hennar vetvangi, og
rökum hughyggjuheimseki varð
hnekkt af frekari uppgötvunum raun-
vísindanna, sem virtust leiða í Ijós
þann raunveruleika, að heimurinn allur
væri véi og maðurinn ekki annað en
vélrænt fyrirbæri efnislegra raka.
Þessi vandamál ollu klofningi meðal
kirkjunnar manna. í einum hópi voru
þeir, sem reyndu að svara kröfu skyn-
semishyggjunnar með því að koma
sem lengst til móts við hana og gagn-
rýni hennar og hreinsa þá trúna af
þeim kreddum, sem beinlínis stæðu í
gegn skynseminni, en finna þann
kjarna, er lægi að baki þeim umbúðum,
sem sagan hafði klætt trúna í. Með
þeim hætti var álitið, að trú og þekk-
ing yrðu sættar.
j öðrum hópi voru þeir, sem ekki
sáu neina leið út úr klofningunum aðra
en þá, að þekkingin snerist til trúar.
Allar kennisetningar voru settar upp
sem valdsorð og gagnrýni skynsemi
og frjálshyggju var svarað með skýr-
skotun til opinberunarinnar.
Þessir hópar báðir deildu innan
63