Nýjar kvöldvökur - 01.04.1933, Blaðsíða 36

82
NÝ.JAR KVÖLDVÖKUR
unarhætti fólks á þeim tímum. Flest af
því er nú gleymt, en þó er ein frásögn
Guðna söguritaranum enn þá glögg í
minni. Hún er af konu þeirri, er Guðrún
hét og var dóttir Galdra-Þorgeirs. Guð-
rún var alla æfi ýmist í Fnjóskadal eða
á Svalbarðsströnd. Hún var mesta fróð-
leikskona, kunni ógrynni af sögum og
æfintýrurn, kvæðum og þulum. Hún var
sögð svo næm, að liún hafi lært undir
eins allt, sem hún heyrði, og eftir því
hafi minni hennar og skilningur verið.
Hvar sem Guðrún var, þyrptist fólk í
kringum hana til þess að hlýða á frá-
sagnir hennar, þótt sumt af því væri ær-
ið hjátrúarblandið. Hún var vel að sér í
ýmsum fornaldarfróðleik, einkanlega
hinum fornu Eddukvæðum, sem hún út-
skýrði af mestu list og skörpum skiln-
ingi. — Guðrúnu var einnig talið það
til gildis, að hún gæti læknað fólk, sem
veiklað væri á geðsmunum og þjáð af
þunglyndi og svefnleysi; töldu margir
slíka kvilla stafa af ásóknum drauga og
illra anda. Guðrún var af mörgum talin
fjölkunnug, og var oft leitað til hennar,
þegar slíkt bar að höndum. Þegar hún
kom á heimili sjúklingsins, var sagt að
hún hafi stökkt á flótta , öllum slæðingi,
en um leið hafi bráð af þeim sjúka.
Sömuleiðis var hún sögð lagin hjúkrun-
arkona. Var hún vinsæl og vel metin af
öllum, sem hana þekktu og er næsta
merkilegt, að þessarar stórgáfuðu konu
skuli hvergi vera minnst í neinum frá-
sögum. Söguritaranum er ókunnugt um
æfiferil Guðrúnar, en á lífi mun hún
hafa verið um 1835, þá til heimilis í
Sigluvík á Svalbarðsströnd, gömul orð-
in, en þó vinnufær nokkuð og allhress.
53. Frá Jóni ríka Gunnlaugssyni.
Gunnlaugur prestur Gunnlaugsson,
bónda í Héraðsdal í Skagafirði, þjónaði
Hálsprestakalli næstur á undan séra Sig-
urði Árnasyni, svo sem fyrr er getið.
Séra Gunnlaugur kvæntist fyrst Stein-
vöru, dóttur séra Jóns Þorgrímssonar, og
voru þeirra börn: Ingunn, kona Jóas
kammerráðs á Melum og Gunnlaugur
prestur að Stað í Hrútafirði. Síðar
kvæntist séra Gunnlaugur Helgu, syst-
ur Steinvarar, og voru þeirra börn:
Steinvör, kona Guttorms gullsmiðs frá
Krossavík og Jón, sem síðar var katlað-
ur hinn ríki.
Jón Gunnlaugsson var fæddur 21. dag
marzmán. 1792. Var hann aðeins sjö ára
gamall, þegar hann missti föður sinn,
en Helga móðir lians dó 1807. Jón nam
skólalærdóm, en tók ekki stúdentspróf;
mun hann í uppvextinum hafa að nokkru
leyti verið á vegum séra Sigurðar á
Hálsi. Um nokkurra ára skeið var hann
í vinnumennsku í Fnjóskadal og hafði
þá tólf ríkisdali í árskaup; hélt hann
peningum sínum vel saman og safnaðist
honuiii brátt nokkurt fé með sparsemi
og hagsýni. Árið 1819 kvæntist hann
Þóreyju Þórarinsdóttur Árnasonar í
Sigluvík. Hafði Árni í Sigluvík gefið
Þóreyju jörðina Geldingsá á Svalbarðs-
strönd. Þau Jón og Þórey byrjuðu bú-
skap í Böðvarsnesi og búnaðist mjög vel.
Keypti Jón þá þegar þrjár jarðir á Sval-
barðsströnd: Svalbarð, Mógil og Tungu;
fékk hann jarðirnar með mjög góðu
verði, en Geldingsá þurfti hann að láta
upp í þær og reisa nýja kirkju á Sval-
barði; græddi hann stórlega á kaupmn
þessum og eftir það keypti hann marg-
ar jarðir. Átti hann þrjú hundruð hundr-
aða í jörðum, og hafði enginn maður í
Fnjóskadal grætt annað eins á tiltölu-
lega fáum árum. — Jón Gunnlaugsson
var prúðmenni í framgöngu, friður mað-
ur sýnum og vel viti borinn, íhaldssam-
ur á fé og sparneytinn á alla hluti, hag-
sýnn og nýtinn; það var sagt um hann,