Eimreiðin - 01.01.1925, Blaðsíða 98

94
RITSJÁ
eimreiðin
ísland og íslenzkar bókmentir erlendis.
ISLANDICA, Volume XV: Jón Guðmundsson and his Natural History
of Iceland by Halldór Hermannsson, Ithaca 1924.
Þeir 5000 dalir, sem Islandsvinurinn Willard Fiske gaf Cornell há-
skóla í New-York, til þess að gefa árlega út rit um ísland og íslenzkar
bækur, hafa borið ríkulega ávexti, því nú eru þegar komin út 15 bindi
undir handleiðslu Halldórs bókavarðar Hermannssonar eða samin af
honum. Hefur hann verið íslenzkri bókfræði og sögu þarfur maður þar
vestra, og er vandfylt sæti hans.
I þessu bindi af Islandica birtist ritgerð Jóns lærða Guðmundssonar
Um íslands aðskiljanlegar náttúrur í fyrsta sinn á prenti. Hefur Halldór
Hermannsson ritað fróðlegan inngang um Jón lærða og fyrstu drög til
náttúruvísinda á íslandi. Er æfisaga Jóns rakin eftir beztu heimildum,
skýrt frá viðureign hans við afturgönguna á Snæfjallaströnd, viðskiftum
Spánverja og íslendinga og afskiftum hans af þeim málum (1613—15),
ofsóknum gegn honum fyrir galdra o. s. frv. Er inngangur þessi hinn
skemtilegasti og ritaður af mikilli þekkingu. Höf. getur stuttlega um
helztu rit Jóns lærða: kvæðið Aradalsóð og Fjölmóð, sem er sjálfsæfi-
saga hans í Ijóðum, ritgerð hans um hulin pláss og yfirskygða dali á
tslandi og Tíðfordríf, sem mun vera einhver hin furðulegasta fjölfræði-
syrpa, sem rituð hefur verið hér á iandi. Jón hefur oftast verið talinn
höfundur Krukkspár, en Halldór Hermannsson telur það rangt og færir
rök að. Annars er markverðasta rit Jóns náttúrufræðisritgerð sú, sem
hér er prentuð, og er hann fyrsti Ísiendingur, sem reit um þessi efni á
íslenzku svo kunnugt sé. En ritgerðin er full af fáránlegustu hindurvitn-
um og ekki mundu náttúrufræðingar vorra tíma skrifa undir alt, sem hún
hefur að flytja. En hún er ágætt sýnishorn af þekkingarástandi manna á
16. og 17. öld og hefur því mikið gildi frá menningarsögulegu sjónar-
miði. Skýringarnar aftan við bókina eru hinar ítarlegustu og bera eins
og inngangurinn vott um víðtæka þekkingu og elju höfundarins.
THE LIFE OF THE ICELANDER JÓN ÓLAFSSON TRAVELLER
TO INDIA. Translated from the Icelandic edition of Sigfús Blöndal, bý
Bertha S. Phillpotts. Volume I. London MCMXXIII.
Hér gefur að líta æfisögu Jóns Indíafara í vandaðri enskri þýðingu,
og hefur Miss Bertha S. Phillpotts, forstöðukona við Girton College í
Cambridge, leyst þýðinguna af hendi og jafnframt séð um útgáfuna á