Eimreiðin - 01.07.1929, Qupperneq 38

222
REVKjAVÍKURSTÚLKAN
EIMREIDIN
alþjóðatízku í klæðaburði, Skarðhúfan er þar, meðal annars,
nákvæmlega eins og hún var borin þá um öll lönd. Fimmtíu
árum síðar kom síðasti tízkubúningur Norðurálfunnar til Is-
lands og var þá, á öndverðri 19. öld, enn borinn hér af öll-
um konum. Tíu-tuttugu árum eftir hverfur hann úr sög-
unni — alstaðar nema á Islandi. Hér verður hann eftir. Það
var »íslenzki« búningurinn, mjög líkur því, sem hann er enn
í dag. Pilsið var eins, treyjan eins, nema ekki eins opin,
svuntan og slipsið var minna. Húfan var íhvolf bót ofan á
höfðinu, eins og hún er enn, nema að eins þykkri, og svo
var hún skúfiaus. Skúfinn fengu konurnar síðar að láni frá
húfu karlmannsins og settu á hann hólk. Þetta er saga ís-
lenzka búningsins, eins og allir geta sannfærst um, sem kynna
sér klæðafarssögu Evrópu á öndverðri 19. öld. En saga hans
er ekki öll þetta. Það sem á hana vantar er samtengt rauna-
legasta kafla í sögu þessarar þjóðar. Þegar einokunin hafði
sogið til sín hvern snefil af þeim auði, sem til var hér á
landi þegar hún hófst, höfðu konur landsins ekki lengur efni
á því að skifta um föt. Þegar konur annara landa vildu ekki
lengur bera peysubúninginn, urðu konur þessa lands að halda
honum, af eintómri örbirgð. Þegar fólk verður að fara að
leggja sér blöðruþang til munns, fer því að standa á sama
hvaða flíkur hanga á líkamanum. Svo átakanleg var örbirgðin,
að hið eina, sem þær gátu gert síðar til að skreyta hann,
var að festa á efstu flík hans skúf, fenginn að láni frá húfu
karlmannsins, og setja á hann hólk. Og hann er vottur enn
raunalegra ástands. Þegar einokunin hafði lokað buddunni,
lokaði hún sálinni. Þegar lengra leið frá, fóru menn að halda,
að búningurinn væri ísienzkur, og búningur Evrópukvenna
væri danskur. Allir núlifandi íslendingar kannast jafnvel enn
við orðtakið: »Að ganga á dönskum búning*. Svo fullkomin
varð einokunin. Island einangrað. Danmörk heimurinn. En
um þau tæp hundrað ár, sem íslenzki búningurinn hefur verið
borinn, hefur hann, að því er bezt verður séð, lagst niður í
nákvæmu hlutfalli við vöxt þjóðarauðsins.
Fegurð íslenzka búningsins er vitanlega smekkatriði. En
eftir að meginstefna forngrískrar klæðagerðar hefur verið
tekin upp í nútíðar klæðaburði kvenna, finst mér að minsta