Eimreiðin - 01.07.1929, Blaðsíða 42
226
REVKJAVÍKURSTÚLKAN
EIMREIÐIN
gerði áhlaup á almætti trúarinnar. Til þess að hemja villi-
mensku aldarinnar þurfti mannkynið eitt sameiginlegt siðalög-
mál, eina sameiginlega mælisnúru fyrir félagslega hegðun.
Þessari þörf varð fullnægt með þeirri hreyfing, sem nú hófst
og gerðist undirstaðan að siðmenning Evrópu. Konungshirð
Frakka gekk á undan, en áður en öldin var liðin hafði þessi
hreyfing fest djúpar rætur í öllum löndum. Menn fóru að
taka upp kurteislegt ávarp við þann, sem þeir voru samvistum,
ekki af því, að hann hafði þessa Iífsskoðun eða þessa stöðu,
heldur af því að hann var manneskja, eins og maður var
sjálfur. Það amaði mönnum að heyra sessunaut sinn sötra eða
smjatta undir borðum, nú, þá fór maður sjálfur að borða
hljóðlaust og með lokuðum munni. Menn hættu að borða með
fingrunum, gaffallinn, sem hafður var til fyrirskurðar á Spáni,
varð að almennu borðtæki á Italíu og fluttist þaðan norður
á við. Um miðja öldina var almenn kurteisi í góðu samkvæmi
orðin að föstu lögmáli. Og það, sem menn kunnu sjálfir,
heimtuðu menn síðar af öðrum. Þeir, sem höfðu numið manna-
siði, vildu ekki hafa samneyti við aðra en þá, sem kunnu þá
líka. Þá var ekki annað til úrræðis en að sem flestir lærði
þá. Menn greindi fyrst á, hvenær ætti að fara að venja börn
við fagra siði, en menn komust brátt að þeirri niðurstöðu, sem
ekki hefur verið horfið frá síðan, að það ætti að gera frá
því að þau opnuðu augun til þessa lífs.
Ég efast um, að nokkrum fagnaðarboðskap hafi verið tekið
með þorstlátari hjörtum heldur en siðfágun Evrópu. Þeir, sem
urðu fyrir áhrifum hennar, fundu hér strax til virðingar á
manngildi sínu og til þeirra þæginda, sem af því stafaði, hvort
sem þeir voru aðalsmenn, borgarar eða iðnaðarmenn. En nú
kemur til sögunnar eitt hið merkasta atriði í þessu sambandi,
af því að það var boðberi hins sameiginlega siðalögmáls um
öll lönd — alþjóðleg tízka.
í byrjun vildi æðsta stéttin, aðallinn, láta þann búning, sem
sniðinn var að þeirra fyrirsögn, vera séreign sinnar stéttar,
svo sem sýnileg tákn um yfirburði hennar. Öðrum stéttum
var harðlega bannað að bera slíkan klæðnað. En engin löð-
engar ráðstafanir tjáðu. Sameiginlegt siðalögmál hafði eignast
hér sameiginlegt einkenni, sem engir vildu sleppa. Stéttamun-