Eimreiðin - 01.07.1929, Qupperneq 43

EIWREIÐIN
REVKJAVÍKURSTÚLKAN
227
Urmn hvarf úr klæðaburði. Og meira en hann. Úr því að
vaxandi siðfágun gerði sömu kröfu til allra manna, allra þjóða,
hlaut ytra einkenni hennar að fylgja henni yfir öll landamæri.
Siðmenning Evrópu hefur skapað alþjóðlega tízku.
Og tízkan kom til íslands, eins og ég gat um. En siðmenn-
ln3in fylgdi henni ekki hingað. Og beztu mönnum Islands
sveið það sárt. Einn þeirra, Gísli Magnússon á Hlíðarenda,
9agnmentaðasti Islendingur veraldlegra manna á þeirri öld,
^afði orðið fyrir sterkum áhrifum hinnar nýju siðfágunar á
*°ngu námsskeiði í Hollandi, Danmörku og á Englandi. Hann
Var sjálfur prúðastur maður þá á landi hér — »hið unga
Sjffisimenni® kallar Ole Worm hann — og braut fyrstur bág
Vlð hina ströngu drykkjuskyldu 16. og 17. aldar. Hann gat
ekki sætt sig við það, að ísland héldi áfram að vera siðlaust
°9 einangrað land, heldur bað í sinni nafnkunnu Consignatio
Kristjáns 4, um að fá leyfi til að gera hér umbætur, svo
þjóðin gæti tekið siðfágun annara landa. Honum þykir
s^ólar vorir fullgóðir til að kenna bókleg fræði. En hann vill
koma á nýjum skóla á Þingvöllum, sem auk þess kenni músík,
kufteisi, fagra siði, stilling og hófsemi. En Gísla Magnússyni
Var sjálfum ljóst, að þjóðin yrði ekki siðuð nema hér risi upp
ein miðstöð fyrir menning vora, hér varð að myndast bær.
^9 það varð ekki gert nema konungur rýmkaði um verzl-
Unarböndin. Lengra er óþarft að segja þá sögu. Evrópa fékk
Slna siðmenning, vér fengum meiri einokun. Önnur lönd luk-
Usi upp fyrir fögrum siðum, oss voru bannaðar allar samvistir
v'ð bau lönd.
Eu — nú er kominn hér bær. Frá náttúrunnar hendi ein-
^Ver með fegurstu bæjum, frá hendi mannanna fortakslaust sá
berfilegasti. Við þessu síðara er ekki neitt að segja. Vér átt-
Um engar erfðir, kynslóðin, sem nú lifir, var jafnvel ver sett
en frumbyggjar, og hefur því nær undantekningarlaust orðið
að reisa sér þak yfir höfuðið. Næsta kynslóð mun til dæmis
eimta það af múrurum sínum, að þeir kunni að fága húsin
utan, svo að allur bærinn líti ekki út eins og hann sé í
smíðurn.
Hér er risinn upp bær. En í þessum sama bæ verður ís-
enzkur maður eða íslenzk kona enn í dag til athlægis, ef