Eimreiðin - 01.07.1929, Blaðsíða 44

228
REVKJAVÍKURSTÚLKAN
EIMREIÐIN
þau reyna til að fullnægja því siðalögmáli, sem aðrar þjóðir
krefjast í framkomu manna og samvistum. í gagnsfæða átt er
umburðarlyndið aðdáanlegt. Fyrir nokkru var ég í samkvæmi,
þar sem öllum leið vel, eins og manni gerir í góðu sam-
kvæmi. Skólagenginn maður reis upp til að mæla fyrir heið-
ursgestinum — og hann ávarpaði heiðursgestinn: »EiginIega
ert þú bölvað hrútshorn!«
]æja, nú er samt kominn hér bær. Og í þessum bæ þarf
mövg stúlkan að vita, að þó að hún sé komin í nýjan kjól,
er hún ekki orðin dama. Það er ótrúlegt, hve margar siðlátar
stúlkur í þessum bæ gera sér mikið far um að láta eins og
þær séu það ekki. Bæði í fasi og orðbragði og hvers konar
vanstilling. Til þess að grípa á sárasta kýlinu: Engin dama
felst á að dansa við drukkinn mann. Og framar þessu ætla
ég ekki að minnast á þetta mál hér, því að hin skaðlegu á-
hrif bannlaga vorra snerta ekki að eins Reykjavíkur-stúlkuna,
heldur alt menningarástand vort. Og fyrir því verða ekki gerð
skil nema í löngu máli.
En bærinn er hér. Og hann er ekki að eins orðinn mið-
stöð þeirrar litlu siðmenningar, sem oss hefur Iærst, hann er
orðinn miðstöð þeirrar djúpu menningar sem vér áttum sjálfir.
Og hún er alveg séreign vor, dýrkeypt, ekki með blóði —
heldur með hungri. Hvaða 100.000 manns annarsstaðar í
heiminum hafa getað tamið svo dýrslegustu frumgirndir mann-
legs eðlis, að ofbeldisverk á meðal þeirra séu að heita má
óþekt fyrirbrigði? Hvaða spilda með slíkri íbúatölu, sem
sniðin væri af landi jafnvel hinna mentuðustu þjóða, mundi
ekki öðru hvoru leggja fram sinn ræningja og sinn morðingja?
Hvaða bær með 25.000 íbúum annar en Reykjavík? Hvaða lög-
regla í heimi hefur friðsamlegra starf? Hvaða lögfræðingastétt
önnur lítur jafn mannúðlega á eitt hið þyngsta böl mannkynsins,
glæpsemina — sem mannúðlegar ráðstafanir einar virðast ætla
að gefa bugað? Ekki af því, að vér mentum betur lögfræð-
inga vora en önnur lönd. Nei, það lof sem þeim er hér sungið,
er sungið vorri þjóð. Menning vor íslendinga er framar öllu
öðru menning hjartans. Og það er ekki að eins hin æðsta
tegund allrar menningar, heldur virðast nú augu mannkynsins
loks vera að opnast fyrir því, að það sé hin eina tegund