Eimreiðin - 01.07.1946, Síða 96

240
RITSJÁ
eimreiðin
þannig úr garði gerð um glögga og
skipulega efnismeðferð og lipurt mál-
far, að liver fróðlcikshneigður lesandi,
sem kann enskt hókmál, getur haft
hæði full not og ánægju af lestri
þeirra. A það sérstaklega við um þau
hindin, sem fjalla um íslenzka tungu
og hókmenntir, segja ævisögur ýmsra
manna, eða eru útgáfur einstakra rita.
Hinar mörgu og ómetanlegu hóka-
skrár ritasafnsins eru vitanlega meir
við hæfi fræðimanna, en jafnframt
mikil fróðleiksnáma, hverjum þeim,
sem þangað leitar til fanga.
Halldór Hermannsson hefur áður í
ritsafni sínu, meðal margs annars, gef-
ið út, með inngang8ritgerðum og skýr-
inguni, íslendingabók (1930) og forn-
sögurnar um Vínlandsfund og ferðir
íslendinga (1944). í þessu nýjasta
hindi safnsins er að finna fyrstu sjálf-
stæðu útgáfu af Þorgils sögu ok Haj-
lifia, sem skipar að því leyti sérstöðu
í íslenzkum hókmenntum, að hún er
fyrsta íslendingasaga, að undantekinni
Bandamanna sögu, sem greinir ein-
göngu frá atburðum, er gerast eftir
lok sögualdar; einnig er álitið, að um
aðalviðhurði styðjist hún við frásagn-
ir samtíðarmanna. Er hún því að efni
til skyldari sögum þeim, er segja frá
samtimaathurðum Sturlungaaldar,
enda hefur hún verið talin til Sturl-
ungusafnsins og gefin út í því. Til
grundvallar þessari útgáfu sögunnar
hefur verið lagður textinn í hinni
vönduðu útgáfu Kr. Kaalunds af
Sturlunga sögu (Kaupinannahöfn,
1906—11); en í viðauka eru prentaðir
útdrættir hennar úr Kristni sögu
(Haukshók) og Skarösárbók.
í ítarlegri og sérstaklega greinar-
góðri inngangsritgerð rekur Halldór
Hcrmannsson þróunarferil íslenzkra
fornhókmennta í megindráttum fram
að þeim tíma, sem Þorgils saga ok
Hajliða var rituð (um 1200). Sérstak-
lcga merkileg og sannfærandi eru rök
þau, sem hann færir fram fyrir þvi>
að Ari fróði sé höfundur Landnáma-
bókar, og skýring útgefanda á þvl
merkisatriði, hvernig það grundvallar-
rit islenzkra fræða varð til, en þeir
hinir mörgu, sem áður liafa um þetta
ritað, hvort Ari sé höfundur Land-
námu, hafa eigi gert neina verulega
grein fyrir tilorðningu ritsins.
Athyglisverðar að sama skapi eru
tilgátur Ilalldórs Hermannssonar um
uppruna Þorgils sögu ok IlafliSa, og
þá eigi siður tilgáturnar um líklegan
höfund hennar.
Síðan fylgir sagan sjálf, vandlega
útgefin, og er hún skemmtilcg aflestr-
ar, því að hún er bæði atburðarik,
vel sögð og auðug að lifandi mannlýs'
ingum. Hún varpar einnig um niarg1
hjörtu ljósi á þjóðlíf þeirrar aldar,
enda eru sumar þær lýsingar víðfraig'
ar orðnar, sér í lagi lýsingin á Reykja-
hólahrúðkaupinu 1119.
Útgáfunni fylgja ágætar skýringar,
mcðal annars á vísunum í sögunni og
lagamálinu, sem þar er áberandi mj°g
í frásögninni, og mörgum lesendum
myndi að öðrum kosti Þrándur 1
Götu.
Með þessari prýðilegu útgáfu *ef
stæðrar sögu hefur Halldór Hermauns
son því ofið nýjan þátt í hinn niarg^
þætta skerf, sem liann liefur lag1
islcnzkra fræða með rannsóknum s”'
um og ritum.
Richard Beck.