Eimreiðin - 01.07.1946, Blaðsíða 51

eimreiðin
GERVIHETJUR
195
1 Islendingasögunum eru mörg kunn dæmi um menn, sem ólu
á rógi og urðu valdir að friðslitum milli einstaklinga og ætta.
Þeir urðu of.t þess valdandi, að vinir börðust og víg voru framin,
sem leiddu til stórfellds innanlandsófriðar. Þessir friðarspillar
voru oftast litlir drengskaparmenn, hetjur meðan hægt var að
vinna myrkraverkin, án þess að upp kæmist, ófærir til að taka
afleiðingum gerða sinna og blauðir, þegar á hólminn kom. Sumir
sorglegustu og örlagaríkustu viðburðir Islendingasagna gerðust
fyrir atbeina slíkra manna. Gervihetjur fornaldarinnar voru að
vísu fyrirlitnar og hafðar að spotti, en þær komu eigi að síður
illu af stað, og svo er enn.
Gervihetjurnar þurfa að liverfa úr lífi þjóðanna, og sízt af
öllu mega þær komast í þá aðstöðu að verða leiðtogar þeirra.
Ef lesin er saga þjóðanna ofan í kjölinn, kemur í Ijós, liversu oft
þessari manntegund hefur tekizt að komast til æðstu valda í,
þjóðfélögunum, til þess síðan að grafa undan þeim og veikja
allt heilbrigt líf þeirra og starf, unz þau urðu ófær til að gegna
lilutverki sínu, liðuðust sundur, leystust upp eða urðu öðrum og
sterkari aðilum að bráð.
Þjóð, sem gerir sér gervilietjur að leiðtogum, er dauðadæmd
þjóð. Hún má eiga það víst að glata frelsi sínu. Áður en hún veit af
l'afa kúgarar liennar „flogið þar aftur á liræ“, sem hún taldi
öruggt fyrir. En sú þjóð, sem að dæmi Grettis þekkir sínar gervi-
hetjur og gerir þeim tilhlýðileg skil, sviptir af þeim skaðsemdar-
Wæju sjálfsblekkingarinnar, svo þær hlasa við í sama Ijósinu og
Gi8li forðum, liún þarf ekki að óttast álirif örverpa sinna á liag
sinn og vöxt. Hún liefur séð í gegnum blekkinguna og kann að
greina hismið frá kjarnanum í sáðreit sinnar eigin samtíðar.
Sv. S.