Eimreiðin - 01.10.1956, Page 48

280
EIMREIÐIN
nöfnin alltaf verið að verða til, tapast, breytast og færast af
einu á annað. Hver kynslóð hefur breytt einliverju. Aðeins
fá nöfn hafa staðizt tímans tönn allt frá landnámstíð, en þau
eru í raun og veru vorar einu sögulegu minjar aðrar en hinar
skráðu fornbókmenntir. Aðrar þjóðir eiga byggingar og önnur
mannvirki. Vorar byggingar voru gerðar úr mjög forgengi-
legu efni, og leifar þeirra eru aðeins vallgrónar þústir, ef til
vill þúfnahóll eða brysti. En auðvitað eiga jDessar fornu rústir
sína sögu. Þær minna á kynslóðirnar, sem þarna háðu sitt
stríð fyrir lífinu. Þar reika svipir fortíðarinnar, sýnilegir sjón-
um þeirra, sem skyggnir eru.
Vér eigum ekki háreistar leifar fornra bygginga, en vér eig-
um örnefni. ísland, Húsavík, Borg, Kveldúlfshöfði, Húnaflói,
Reykjavík, Dýrafjörður — þessi nöfn og mörg fleiri eru alh
frá landnámstíð. Önnur hafa breytzt í meðförum, þó að þau
séu forn að uppruna. Telja má víst, að hér á landi séu nokkur
þtisund nöfn, sem varðveizt hafa frá því að' land byggðist. Eu
til er mikill fjöldi örnefna, sem ekki er svo gamall. Hér getur
aragrúa af nöfnum á lítið áberandi stöðum. Þau þekkja ein-
ungis þeir, er búa á landareigninni, sem þau eru í. Jafnan er
hætt við, að slík nöfn glatist, þegar ábúendaskipti verða a
jörðum. Síðan koma önnur ný — og svo koll af kolli. En glót-
un slíkra nafna viljum vér koma í veg fyrir með söfnun ör-
nefna. Bak við þau er oft þörf nafnsins og ef til vill saga, sem
er fjársjóður, er vér viljum höndla og vernda frá tortímingu-
Stundum hef ég verið spurður að því, liver sé algengust tala
örnefna á jörðum hér á íslandi. Því er þarna til að svara, að
fjöldi örnefna á jörðum er afar misjafn. Fer þetta eftir stærð
jarðanna, landslagi og varðveizlu örnefnanna. Þess má geta’
að meðaltal örnefna á jörð í Dalasýslu er 77, líkt í Mýra"
sýslu og nokkru lægra í Borgarfjarðarsýslu. Örnefnaríkasta
jörðin á þessu svæði er Húsafell í Borgarfjarðarsýslu. Þar eru
460 örnefni. Land þessarar jarðar er mjög stórt, landslag tiE
komumikið og fjölbreytt, og þarna hefur sama ættin búið a
þriðju öld. Það er ætt, sem hefur mikinn áhuga á öllu þjðð'
legu. Húsfellingar hafa geymt vel þá arfleifð, sem þeir hlutu
á þessum vettvangi, og aukið hana jafnt og þétt. Guð er alh'
af að skapa — og tilefni til örnefna eru alltaf að gefast.