Eimreiðin - 01.10.1956, Síða 87

RITSJÁ
ur af þeim daufa kattarpissulykt.
...“ Tíunda sagan er jólasaga um
mann, sem í Reykjavík nútímans
Itafði gengið kaldur og frakkalaus
allt haustið, brauzt inn í búð á
jólanóttina og festi síðan á hurðina
miða, sem á var skrifað: „Kom hér
að lokuðum dyrum. Jesús Kristur."
Loks er lengsta sagan — Stofnunin.
Hún á að vera táknræn, og virðast
lýsingarnar í flestum atriðum í
samræmi við sönnustu fregnir, sem
fengizt hafa af ástandinu í Sovét-
rfkjunum, hvort sem sú er nú ætl-
un höfundarins eða ekki. En sagan
er ómerkileg sakir þess, að höfund-
inum láist að gæða persónurnar
lífi og sérkennum.
Höfundurinn virðist kunna dável
íslenzkt mál, en auk ástæðulausra
grófyrða hefur hann á reiðum hönd-
um jafnástæðulausar slettur úr er-
lendum málum, eins og að fatta,
lóssament, dampur, ómóralskra
prinsípa o. s. frv. Og loks finnst
honum hann verða að fylgja þeirri
hátízku að slengja saman í eitt orð
ýmsum smáorðum, en látum þetta
vera, ef hann hefði hirt um að gæta
samræmis um þessa sérvizku, en því
er alls ekki til að dreifa.
Eins og ég hef áður getið, er eng-
an veginn fyrir það að synja, að
höfundur þessarar bókar hafi til að
bera rithöfundarhæfileika. En það
dugir honum skammt. Hann er svo
gefinn fyrir að lýsa kaldrænt lítil-
sigldum ónáttúrukindum í óþverra-
legu umhverfi — án þess að nokk-
urs staðar bjarmi fyrir manndómi
eða mennilegum viðhorfum, að sög-
ur hans verka ekki sem áróður nema
gegn honum sjálfum og því, sem
hann kynni að hafa áhuga fyrir.
Hvað mundu menn halda um
myndhöggvara, sem græfi upp úr
519
öskuhaugum úldin hræ og rotn-
andi matarleifar, klíndi þessu sam-
an með leðju og leir, byggi til skrípi
og skrímsli, sem af legði ódauninu
langar leiðir, og setti þessi listaverk
sín á stalla við torg og fjölfarnar
götur í höfuðstaðnum?
Guðmundur Gislason Hagalin.
Þorsteinn Magnússon frá Gil-
haga: DALASKÁLD. Bóka-
utgáfan Blossinn 1955.
Undanfarinn áratug hefur margt
verið skrifað um Símon Dalaskáld,
og haustið 1950 komu út Ljóðmæli
hans á kostnað Rímnafélagsins. Ég
og fleiri af þeirri kynslóð, sem
fæddist kringum síðustu aldamót,
hafði ekki gert mér háar hugmynd-
ir um skáldskap Símonar eða skáld-
gáfu hans, og það, sem ég hafði
heyrt um líf hans og skapgerð,
hafði ekki hafið hann í hæðir.
Hugmyndir mínar um Símon sem
mann og skáld breyttust ekkert við
útgáfu Ljóðmælanna og raunar
ekki heldur við þau skrif, sem urn
hann birtust fram að árinu 1955,
þó að auðsætt væri, að ýmsir af
þeim, er rituðu, hefðu allháar hug-
myndir um skáldgáfu og persónu-
leika þessa síðasta raunverulega
fulltrúa hinnar gömlu og sann-
merku rímnalistar.
í fyrrahaust kom út bók um
Símon eftir Skagfirðing, Þorstein
Magnússon frá Gilhaga í Lýtings-
staðahreppi. Bókin heitir Dala-
skáld. Ég náði ekki í hana fyrr en
í sumar, og það dróst fyrir mér að
lesa hana þangað til í haust, en að
mínum dómi hefur hún sérstöðu
meðal alls þess, sem ritað hefur ver-
ið um Símon, og skýrir fyrir mér þá
afstöðu, sem menn eins og Björn
Jónsson ritstjóri, Brynjúlfur frá