Eimreiðin - 01.09.1968, Blaðsíða 18

164
EIMREIÐIN
trúi ríkisins í um það bil hálfan annan áratug, en á því sviði hefur
hann unnið mikið og merkilegt starf, sem þjóðin mun lengi búa
að, enda vill hann, að vegur almenningsbókasafnanna verði mikill,
svo að þau geti með réttu kallast hinn frjálsi framhaldsskóli allrar
þjóðarinnar, eins og hann orðar það. En einmitt um þessar mundir
er Hagalín að láta af embætti, svo sem lög gera ráð fyrir um sjötuga
ríkisstarfsmenn. Segja má því, að nú séu að verða þáttaskil í lífi
hans, því að upp frá þessu getur hann einvörðungu helgað sig rit-
störfum eftir eigin geðþótta, meðan heilsa og ævidagar endast hon-
um, enda hyggur hann gott til þess að njóta síns Indíánasumars
á býli sínu í Borgarfirði, en þar hefur hann komið sér upp snotru
húsi í nánd Kleppjárnsreykja.
Þegar ég lít til baka af sjötíuára sjónarhóli, segir Guðmundur
Hagalín, verður mér á að hugsa, að kannski hefði ég hagað ritstörf-
um mínum öðruvísi en ég hef gert, ef ég hefði getað helgað þeim
frjálsari tíma. En ég hef haft svo mörgu öðru að sinna um dagana.
Segja má, að ritstörf mín skiptist í þrjá megin þætti, það er skáld-
sögur, ævisögur og ritgerðir. Það hefur löngum vakað fyrir mér að
festa á blað og endurvekja til lífsins ýmislegt af því gamla á flest-
um sviðum, bæði manngerðir og fróðleik um forna lifnaðar- og
menningarhætti, sýna fram á við hvaða kjör fólk í þessu landi átti
að búa, og hvernig þróunin hefur síðan orðið á hverju sviði. Þetta
vakti fyrir mér í upphafi — ef til vill óljóst þá — en í jiessa stefnu
held ég að verk mín hafi þróazt síðan. Gefist mér sú náð að mega
njóta svo sem tíu starfsára til viðbótar, held ég, að mér þyki mest
um vert, ef ég kæmi því í verk, þegar ég hef lokið verkefnum, sem
ég hef þegar tekið að mér og verð að ljúka, — að skrifa framhald
ævisögu minnar á svipaðan hátt og ég gerði á árunum eftir 1950.
Þó geri ég ráð fyrir því, að hún yrði meira samandregin, því að
rætur og undirstöður eru komnar. Og ]iað mundi ekki bara vera
ég, sem þar kæmi við sögu, heldur og ekki síður menn, sem ég hef
kynnzt og haft samskipti við, þar á meðal ýmsir, sem ekki hafa
komið fram í sviðsljósið, þegar veigamiklir atburðir hafa verið að
gerast með þjóðinni, en hafa staðið þar að baki, kannski oft á tíð-
um engu minna virkir en þeir, sem mest hefur borið á og meira
hefur verið hossað og hampað.
Og þá berst talið að fyrstn bólium Hagalíns, sem út komu upp
úr 1920, og hann segir meðal annars: