Eimreiðin - 01.09.1968, Page 21

RÆTT l'Ifí HAGALÍN SJÖTUGAN
167
Arbeiderpartiet, sósíaldemókratar, sem voru mjög róttækir, en
höfðu sagt skilið við Moskvu, og hreinir Moskvukommúnistar. Síðar
sameinuðust Arbeiderpartiet og sósíaldemókratar í einn flokk, en
Moskvukommúnistar héldu sínu striki. Ég þóttist strax sjá, að fjar-
stæða mundi að byggja á stefnu þess flokks, sem tæki við erlendum
fyrirmælum og mótaði afstöðu sína eftir þeim, og að hér heima
yrði flokkur verkalýðsins og alþýðunnar að samlaga sig íslenzkum
aðstæðum. Kynni mín af jafnaðarstefnunni og verkalýðshreyfing-
unni í Noregi settu nokkurn svip á ritverk mín fyrst eftir heim-
komuna, til dæmis í Brennumönnum, sem ég skrifaði austur á
Jökuldal sumarið og haustið eftir að ég kom heim frá Noregi.
Þegar hér er komið samtalinu spyrjum vér Hagalin um orsakirn-
ar fyrir því, að hann hélt til Noregs, og hvort hann hafi þd hugsað
sér að gerast rithöfundur á norska tungu — og hann svarar:
Ja, ég hafði revndar alltaf hugsað mér að komast eitthvað utan,
eftir að ég hætti í menntaskólanum. En þá varð það úr, að ég
gerðist ritstjóri austur á Seyðisfirði. Astæðan fyrir því, að ég fór svo
til Noregs frernur en eitthvað annað, held ég hafi verið sú, að mér
fannst, af því sem ég hafði lesið og kynnzt, að Norðmenn væru
okkur ekki aðeins skyldastir að uppruna, heldur andlega, og að-
stæður og staðhættir þar líkari okkar en í nokkru öðru landi, sem
ég þekkti til. Ég hafði líka kynnzt Helga Valtýssyni og Stefáni frá
Hvítadal, sem báðir höfðu verið í Noregi, og kannski hefur þetta
haft nokkur áhrif á ákvörðun mína. Helgi lánaði mér mikið af
norskum bókum og sagði mér ýmislegt um Noreg. Sömuleiðis hafði
Sigurður Nordal örvandi áhrif á mig í þessu efni, en ég átti mikið
saman við hann að sælda árið 1924, en þá hafði hann skrifað vin-
samlega í Skírni um bækur mínar, og þá sérstaklega Strandbúa.
Sá rnaður, sem hafði þó hvað mest áhrif á mig um örvun til rit-
starfa allt frá skólaárum mínum í Reykjavík, var Sigurður Guð-
mundsson skólameistari, en hann fylgdist alltaf með því, hvað ég
var að gera eftir að ég var nemandi hans. Ég byrjaði snemma á því
að fara meira yfir í talmál í sögum mínum en áður hafði tíðkazt
meðal íslenzkra rithöfunda, að Jóni Thoroddsen undanskildum,
og þessum tilraunum mínurn veitti Sigurður sérstaka athygli. Með
þessu vakti fyrir mér að koma þannig til skila tungutaki þess fólks,
sem ég skrifaði um, að það yrði sérkennandi fyrir persónurnar og
mótun þeirra. Þetta var svo ástæðan fyrir því, að ég taldi ekki væn-
legt að skrifa sögur á norsku. Þó að ég yrði fljótt fær um að skrifa