Tímarit lögfræðinga - 01.01.1968, Side 11

á fiskveiðum á landgrunnsmiðum sínum, og skulu þau
ákvæði því rakin hér i stuttu máli.
I 1. gr. samningsins er orðuð sú mikilvæga skuldbind-
ing, að öllum þjóðum skuli skylt að gera þær ráðstafanir,
sem nauðsynlegar kunna að vera til verndar lifrænum
auðæfum hafsins. Um slíka þjóðréttarlega skyldu hafði
ekki áður verið að ræða og því má segja, að með þessu
ákvæði sé stórt spor stigið fram á við í fiskiverndarmál-
um. Þá skal getið tveggja annarra merkustu atriða samn-
ingsins. Hið fyrra er það, að öllum fiskveiðiríkjum er
veittur réttur til þess að krefjast þess af öðrum ríkjum,
sem fiskveiðar stunda á sömu slóðum, að þau hefji samn-
inga til verndar þeim lífrænu auðæfum, sem nýtt eru
með veiðumun. Neiti önnur riki, sem veiðar stunda, að
hefja slíka samninga, getur upphafsríkið skotið ágrein-
ingnum til sérstakrar dómnefndar og skal nefndin kveða
upp úrskurð innan fimm mánaða frá því hún er skipuð.
Grundvöllur úrskurðar hennar skal jafnan vera sá, að
vísindalegar niðurstöður sýni nauðsyn verndarráðstaf-
ana, þær ráðstafanir séu vel framkvæmanlegar og ekki
vilhallar. Skulu ákvarðanir dómnefndarinnar vera bind-
andi fyrir hlutaðeigandi ríki. Hér er með öðrum orðum
opnuð leið fyrir ríki til þess að fá fram verndarráðstaf-
anir, jafnvel gegn mótmælum annarra, sem stofninn
veiða, ef unnt er að rökstyðja nauðsynina á aðgerð-
unum.
Annað merkasta atriði Genfarsamnings þessa er, að
með honum eru sérréttindi og sérstaða strandríkisins í
þessum efnum viðurkennd. Bera þau ákvæði vott þeirrar
viðurkenningar, sem slíkum ríkjum var veitt með dómi
Haagdómstólsins í máli Breta og Norðmanna 1951. 1 6.
gr. samningsins er svo kveðið á, að strandríki hafi sér-
stakra hagsmuna að gæta í því að viðhalda framleiðni
lífrænna auðæfa hafsvæða þeirra, sem liggja að landhelgi
þess. Getur strandríkið jafnan krafizt þess, að þau ríki,
sem fiskveiðar stunda fyrir utan landhelgi þess, skuli
Tímarit lögfræðinga
9