Tímarit lögfræðinga - 01.06.1968, Side 45

landi hefui' ekki á síðustu áratugum orðið tilefni til kvart-
ana vegna skerðingar á prentfrelsi. Hitt er fremur, að
prentfrelsið hafi verið misnotað til að dreifa alls kyns
óhroða. Er vafalaust, að með því hefur í ýmsum tilvikum
verið valdið tjóni, sem ekki er unnt að bæta. Er það
mikið vandamál, bæði hér á landi og víðar, hvernig varð-
veita megi prentfrelsið, en stemma jafnframt stigu við
misnotkun þess. Þegar dr. Gunnar Thoroddsen varði rit-
gerð sína um fjölmæli við lagadeild háskólans fyrir
nokkru, bar mál þetta á góma. Virtust þeir, sem um það
ræddu, hafa trú á, að blaðamenn gætu sjálfir komið
miklu til leiðar í þessum efnum. Blaðamannafélag Is-
lands virðist hafa verið á svipaðri skoðun, þvi að vorið
1965 gerði það samþykkt um siðareglur blaðamanna og
stofnaði siðareglunefnd. Erskurðir nefndarinnar eru ekki
birtir opinberlega, og verður vart séð, að hún hafi enn
sem komið er haft veruleg áhrif. Hér sem oftar er senni-
legt, að bætt og breytt almenningsálit þurfi til að koma,
enda myndu sorprit, sem ekki væru keypt, hætta útkomu.
Stjórnarskráin verndar aðeins prentfrelsi, ekki tján-
ingárfrelsi almennt og ekki frelsi til að afla frétta og
taka við hugmyndum. Hins vegar segir í 19. grein mann-
réttindayfirlýsingar Sameinuðu þjóðanna: „Hver maður
skal frjáls skoðana sinna og að þvi að láta þær í ljós.
Felur slíkt frjálsræði í sér réttindi til þess að leita, taka
við og dreifa vitneskju og hugmyndum með hverjum
hætti seni vera skal og án tillits til landamæra.“ I samn-
jngi um borgara- og stjórnmálaréttindi, sem allsherjar-
þingið samþykkti 16. desember 1966, og hefur þann til-
gang að gera ýmis atriði mannréttindayfirlýsingarinnar
frá 1948 að bindandi þjóðréttarreglum, segir i 19. grein:
„Hver maður skal eiga rétt á að hafa skoðanir án
íhlutunar.
Hver maður skal eiga tjáningarrétt; í honum skal fólg-
ið frelsi til að leita, veita viðtöku og láta frá sér fara
upplýsingar og hvers konar hugmyndir án tillits til
Tímarit lögfræðinga
105