Tímarit lögfræðinga - 01.06.1968, Page 49

skipar stjórnarskráin hins vegar ekki, ef um er að ræða
t. d. sjúka menn, sem handteknir eru í þvi skyni að
vista þá á hælum. Um réttindi þeirra eru nú ákvæði í
lögræðislögunum. Ekki segir stjórnarskráin heldur neitt
um rétt útlendinga, sem til stendur að vísa úr landi. Og
yfirleitt er ekki i stjórnarskránni að finna neina almenna
reglu um persónufrelsi. Slík yfirlýsing er nú í 71. grein
dönsku stjórnarskrárinnar, en fram til 1953 var danska
ákvæðið eins og hið íslenzka. Ástæðurnar til þess, að það
er orðað eins og raun ber vitni, verður að leita til rétt-
arástands ei’lendis á löngu liðnum tíma. Árið 1679 voru
sett svokölluð Habeas Corpus lög í Englandi. Samkvæmt
þeim bar dómara, ef þess var krafizt, að gefa út fyrir-
mæli um að færa skyldi fyrir hann handtekinn mann.
Þetta þótti mikil réttarbót, því að tíðkazt hafði, að mönn-
um væri haldið í dj'flissu án dóms og laga. Það var ekki
heldur fátítt í Frakklandi á 18. öld, og þess vegna var
sett í mannréttindayfirlýsingu þjóðfundarins frá 26.
ágúst 1789 ákvæði, sem hefst á þessum orðum: „Engan
má ákæra, taka fastan né hafa í haldi nema lög heimili
og eftir þeim reglum, sem þau setja.“ Virðast þjóðfundar-
mennirnir frönsku, kennifeður þeirra, er sömdu dönsku
og íslenzku mannréttindaákvæðin, hafa mótað öllu við-
tækari reglu um persónufrelsi en nú er í okkar stjórnar-
skrá. Hún verður einnig heldur fátækleg að þessu leyti,
ef hún er borin saman við mannréttindayfirlýsingu Sam-
einuðu þjóðanna, samninginn frá 1966, sem fyrr er
nefndur, og mannréttindasáltmála Evrópuráðsins. I 3.
grein mannréttindayfirlýsingar Sameinuðu þjóðanna seg-
ir: „Állir menn eiga rétt til lífs, frelsis og mannhelgi.“
I öðrum greinum er síðan lýst banni við þrældómi og
nauðungarvinnu, pyndingum og grimmilegum refs-
ingum, og þar er einnig að finna fyrirmæli um rétt
til aðildar að dómsmálum. 1 mannréttindasáttmála
Evrópuráðsins eru ákvæðin um persónufrelsi lengri
en svo, að unnt sé að rekja þau öll hér. Þau hefjast þann-
Tímarit lögfræðinga
109