Tímarit lögfræðinga - 01.06.1968, Side 52

til þess að ferðast og velja sér aðsetur innan þess ríkis.
Þá eigi allir rétt til brottfarar úr landi, einnig eigin landi.
Hins vegar megi ekki vísa manni þaðan eða banna hon-
um að koma þangað. — Á Islandi er ferðafrelsi ekld
trvggt með stjórnarskrár- eða lagaákvæðum. Þess má
minnast, að á grundvelli laga um gjaldeyrismál, sem sett
voru 1948, ákváðu gjaldeyrisyfirvöld með augl5rsingu,
sem birt var á því sama ári, að engum mætti selja far-
miða til útlanda nema hann hefði fengið leyfi frá gjald-
eyrisnefnd. Maður nokkur höfðaði mál fyrir dómstólun-
um og krafðist ógildingar þessara fyrirmæla og ógilding-
ar á banni við sölu farmiða til hans. Maðurinn tapaði
málinu, en með lagabreytingu 1949 var þessi skerðing á
ferðafrelsi landsmanna felld niður1). — 1 107. grein
reglugerðar um tekjuskatt og eignarskatt nr. 245/1963
segir, að óheimilt sé að selja farmiða til útlanda eða taka
menn til flutnings til útlanda, nema sannað sé með vott-
orði innheimtumanns, að þinggjöld og útsvar þeirra séu
greidd að fullu eða trygging sett fyrir greiðslu. Lögreglu-
stjóra og útlendingaeftirliti er heimilt að banna farþeg-
um utanför, ef ekki hefur verið gætt ákvæðanna um far-
miðasölu eða „ætla má, að þeir eigi ólokið skatt- eða
útsvarsgreiðslum hér á landi“. Ákvæðið styðst við frem-
ur óskýra reglu í 8. grein laga nr. 22/1956, sem annars
fjalla aðallega um skattgreiðslur útlendinga, svo og al-
menna heimild til setningar reglugerðar í 10. grein lag-
anna og e. t. v. 55. grein laga um tekju- og eignaskatt,
er nú eru nr. 90/1965. I 9. grein laganna frá 1956 er sagt,
að manni megi heimila að fara af landi hrott um stundar-
sakir, ef hann setji næga tryggingu fyrir skattgreiðslum.
Nú mun að sönnu að mestu hætt að framfylgja þessum
ákvæðum öllum, en næsta vafasamt er, að þau séu í sam-
ræmi við mannréttindasáttmála Evrópu.
!) Sjá fyrirlestur Ólafs Jóhannessonar í Samtíð og sögu, V.
bindi, bls. 175—176.
112
Tímarit lögfræðinga