Tímarit lögfræðinga - 01.11.1994, Qupperneq 8

Hæstaréttar að ákvæði reglugerðar nr. 320/1983, um að það væri skilyrði fyrir
útgáfu atvinnuleyfís að umsækjandi væri félagsmaður í tilteknu bifreiðastjóra-
félagi, hefði ekki lagastoð í ákvæðum laga nr. 36/1970 um leigubifreiðar, enda
var ekki skýrlega mælt fyrir um skyldu umsækjanda um atvinnuleyfí til að
vera félagi í tilteknu bifreiðastjórafélagi í lögunum og ekki var í lögum ákvæði
um að einungis mætti veita meðlimum slíks félags atvinnuleyfi. Kemur hér
til „skýringarregla“ sú sem vitnað er til hér að framan. Þar sem lagaheimild
brast til að ákveða með reglugerð að þátttaka í stéttarfélagi væri skilyrði
atvinnuleyfís brast lagaheimild til að skylda áfrýjanda til að vera félagi í
bifreiðastjórafélaginu og því var óheimilt að svipta hann atvinnuleyfi sínu
samkvæmt forsendum í dómi meirihluta Hæstaréttar.
Með lögum nr. 77/1989 um leigubifreiðar var skilyrði um félagsaðild lög-
tekið, sbr. 6. tl. 1. mgr. 8. gr., sbr. 5. gr. laga nr. 77/1989. Sigurður A. Sigur-
jónsson bar mál sitt undir Mannréttindanefnd Evrópu og málið kom síðan til
kasta Mannréttindadómstóls Evrópu.1 Niðurstaða dómstólsins var að það lög-
bundna skilyrði fyrir atvinnurétti leigubifreiðastjóra að hann væri meðlimur í
tilteknu stéttarfélagi og sú afleiðing úrsagnar úr félaginu að viðkomandi missti
atvinnuleyfi sitt gæti ekki talist nauðsynlegt í lýðfrjálsu þjóðfélagi og bryti
gegn 11. gr. mannréttindasáttmálans.
Með lögum nr. 62/1994 var Mannréttindasáttmáli Evrópu lögtekinn á Is-
landi, þ.e. ákvæðum mannréttindasáttmálans frá 4. nóvember 1950, ásamt
breytingum á samningnum og tilgreindum samningsviðaukum, var veitt laga-
gildi hér á landi, sbr. 1. gr. laganna. í 2. gr. laganna er að finna eftirfarandi
ákvæði: „Úrlausnir mannréttindanefndar Evrópu, mannréttindadómstóls Evr-
ópu og ráðherranefndar Evrópuráðsins eru ekki bindandi að íslenskum lands-
rétti“.
Það er einkum þessi síðari regla, þ.e. ákvæði 2. gr. laga nr. 62/1994, sem
varð kveikjan að þessum skrifum. Báðar reglumar, lögskýringarregla Hæsta-
réttar og 2. gr. laga nr. 62/1994, eru athyglisverðar, einkum með tilliti til þeirra
sjónarmiða sem liggja þeim að baki. Að baki 2. gr. laga nr. 62/1994 má greina
1 Dómur mannréttindadómstólsins í máli Sigurðar Á. Sigurjónssonar gegn íslandi. máli nr.
24/1992/369/443, var kveðinn upp hinn 30. júní 1993. Dómurinn er birtur í dómasafni dóm-
stólsins, Publications of the European Court of Human rights, Series A: Judgments and
Decisions, vol. 264. Þar sem vísað er til dóma mannréttindadómstólsins hér á eftir er tilvfsun
til Series A tilvísun til þess heftis dómasafnsins, þar sem dómurinn er birtur. Dómasafn mann-
réttindadómstólsins mun ekki vera aðgengilegt hérlendis í heild, en dómar frá árinu 1987 til
dagsins í dag eru til á skrifstofu umboðsmanns Alþingis. í úrlausn mannréttindadómstólsins í
máii Sigurðar Á. Sigurjónssonar er ekki með beinum hætti tekin afstaða til lögskýringarreglu
Hæstaréttar, um skýrleika lagaákvæða sem takmarka mannréttindi - enda laut málið eingöngu
að tímabilinu eftir að lög nr. 77/1989 um leigubifreiðar gengu í gildi og takmörkunin þá iög-
mælt, sjá til hliðsjónar 2. mgr. 11. gr. mannréttindasáttmálans og dóm mannréttindadómstólsins,
forsendu 39.
156
I