Tímarit lögfræðinga - 01.11.1994, Page 27

kom það þannig til álita hvort hlerun síma í þágu rannsóknar refsimáls styddist
við nægilega skýra lagaheimild. Ekki var að finna beina heimild í lögum fyrir
því að rannsóknardómari veitti lögreglu heimild til símhlerunar við rannsókn
brotamáls. Mannréttindadómstóllinn taldi að í því skilyrði að um takmörkun
á réttindum sé mælt í lögum fælist, að það úrræði sem beitt var hefði einhverja
stoð í landslögum og að gera yrði lágmarkskröfur til forms og efnis laga í
réttamki - þ.e. að lögin séu aðgengileg almenningi og afleiðingar þeirra fyrir-
sjáanlegar þeim sem þau varða (fors. 27). í samræmi við þau sjónarmið að
það sé fyrst og fremst í verkahring dómstóla aðildarríkis að túlka og beita
löggjöf landsins og að teknu tilliti til langvarandi réttarframkvæmdar, þar sem
rannsóknardómarar veittu lögregluyfirvöldum heimild til símhlerunar með
vísan til tiltekinna ákvæða franskra refsilaga, var það niðurstaða dómstólsins
að aðgerðimar ættu stoð í löggjöf landsins. Hins vegar taldi dómstóllinn að
frönsk löggjöf (lög og réttarframkvæmd) væri ekki nægilega skýr og fyrir-
sjáanleg og veitti þegnunum því ekki þá vemd sem nauðsynleg væri í réttar-
ríki. Þótt tekið væri undir það sjónarmið mannréttindanefndarinnar í for-
sendum dómsins, að það væri ekki hlutverk dómstólsins að láta uppi álit um
það hvort frönsk lög samrýmdust ákvæðum sáttmálans almennt (þ.e. án tillits
til einstaks máls), þá var það þó talið felast í mati dómstólsins að ákvarða
hvort lögin uppfylltu lágmarkskröfur um form og efni laga í lýðræðis- og
réttarríki. Með dómi franskra dómstóla í máli Kruslin - sem byggðist að mestu
á sönnunargögnum fengnum með símhlerunum - var franska ríkið því talið
brotlegt gegn 8. gr. mannréttindasáttmálans og þar sem aðgerðimar voru ekki
í samræmi við lög og uppfylltu því ekki fyrsta skilyrðið í 2. mgr. 8. gr. um
réttmætar takmarkanir á friðhelgi einkalífs, þótti ekki ástæða til að kanna
frekar röksemdir ríkisins fyrir nauðsyn aðgerða þessara.39 Þá telur mannrétt-
indadómstóllinn það að jafnaði ekki í verkahring sínum að meta hvort
ákvæðum laga sé rétt beitt, eða þau rétt skýrð, í ákvörðunum stjómvalda eða
niðurstöðu dómstóla aðildarríkjanna40 Sama er að segja um það skilyrði að
39 Mál Kruslin gegn Frakklandi (dómur 24. apríl 1990), Series A vol. 176-A, fors. 31-33.
40 I máli Þorgeirs Þorgeirssonar gegn íslandi hélt Þorgeir því fram að refsing sú sem honum
var dæmd fyrir ærumeiðandi aðdróttanir hefði ekki haft nægilega stoð í lögum og vísaði þar
til sannfærandi rökstuðnings í sératkvæði eins dómara í dómi Hæstaréttar (Hrd. 1987 1280,
1281), þess efnis að ekki væru skilyrði til að refsa ákærða fyrir brot gegn 108. gr. almennra
hegningarlaga, eins og ákæra var úr garði gerð (en Þorgeir var ákærður fyrir ærumeiðandi
aðdróttanir á hendur lögreglumönnum í Reykjavík almennt). í dómi mannréttindadómstólsins
var til þess vfsað að það væri fyrst og fremst hlutverk dómstóla aðildarríkja að að beita lands-
lögum og skýra. Þá var það tekið fram, að það að dæma refsingu í máli Þorgeirs gæti rúmast
innan orðalags 108. gr. almennra hegningarlaga og að dómafordæmi styddu þá niðurstöðu.
Mannréttindadómstóllinn féllst því á að sú takmörkun á tjáningarfelsi sem fólst í refsidómi fyrir
ærumeiðandi aðdróttanir væri í samræmi við lög. Dómstóllinn taldi á hinn bógin að ekki hefði
verið sýnt fram á að sú takmörkun væri nauðsynleg í lýðræðisþjóðfélagi til að vernda mannorð
eða réttindi annarra. (Þorgeir Þorgeirsson gegn Isiandi (dómur 25. júní 1992) Series A vol.
239, fors. 58.)
175