Tímarit lögfræðinga - 01.03.1996, Síða 60

Skipaður verjandi má þó ekki hindra eða tefja rannsókn eða meðferð máls
með ólögmætum hætti, sbr. niðurlag 2. mgr. 38. gr. og 1. mgr. 133. gr. oml.
I Hrd. 1994, bls. 461 reyndi á sjónarmið af þessum toga. I þeim dómi var hæstaréttar-
lögmaður víttur fyrir verjandastörf sín í þágu ákærðs manns við meðferð málsins í héraði,
en rtkissaksóknari hafði stefnt lögmanninum fyrir Hæstarétt vegna áfrýjunar hans á
málinu, í skjóli umboðs frá ákærða. Um málið sagði Hæstiréttur: „Akærða er gefið að
sök að hafa ekið bifreið undir áhrifum áfengis. Hann játaði strax brot sitt skýlaust
og greiðlega og hefur haldið sig við þá játningu. Réttarfarsreglur varðandi rekstur
slíkra mála eru einfaldar og ótvíræðar. Refsing sú, er ákærði hlaut í héraði, er
venjuleg“. Um þátt hins skipaða verjanda sagði Hæstiréttur: „Áfrýjun dóms í máli
þessu var með öllu tilefnislaus og fylgdi í kjölfar á óþörfum réttarfarsflækjum verj-
andans, K [...], við meðferð málsins í héraði, svo sem rakið er í héraðsdómi. Verður
að víta iögmanninn fyrir verjandastörfin, sbr. 162. gr. laga nr. 91/1991“. Ekki þótti
hins vegar rétt að gera lögmanninum sekt vegna áfrýjunar hans á málinu, þar sem ekki
þótti sannað að áfrýjun málsins hefði verið tilkynnt án samráðs við ákærða.
Þagnarskylda hvílir á verjanda um það sem sakbomingur kann að hafa trúað
honum fyrir um afstöðu sína til brots og um önnur þau atriði sem hann hefur komist
að í starfa sínum og ekki em almenningi þegar kunn, sbr. 3. mgr. 41. gr. oml.
Skipaður verjandi má ekki láta skoðanir sínar um sekt eða sýknu skjólstæð-
ingsins hafa áhrif á starf sitt í hans þágu og hið sama gildir um persónulega
afstöðu verjandans til þeirrar háttsemi eða þess brots, sem sakbomingi er gefið
að sök. Telji skipaður verjandi að hætta sé á, að störf hans í þágu ákærðs manns
komi til með að mótast af persónulegum skoðunum hans eða afstöðu, þá ber
honum að óska eftir því við dómara að hann verði leystur undan starfanum.11
Skipun verjanda er persónubundin og skipaður verjandi skal því sjálfur
annast flutning máls. Honum er þó heimilt að láta fulltrúa sinn eða annan
lögmann sækja dómþing fyrir sína hönd þegar um einstakar dómsathafnir er að
ræða meðan á rannsókn máls eða meðferð stendur, sbr. 2. mgr. 41. gr. oml.
I Hrd. 1992, bls. 1792 vék Hæstiréttur að framanlýstum sjónarmiðum. Málsatvik voru þau,
að skipaður verjandi hafði falið fulltrúa sínum að sækja þing í tvígang, þar sem vitni voru
yfirheyrð eftir skipun vetjandans, en verjandinn flutti sjálfur munnlega vöm í málinu. í
dórni Hæstaréttar var að þessu fundið með svofelldum orðum: „Yfirheyrsla vitna er að
jafnaði þáttur í fiutningi máls. Skipun verjanda er persónubundin, og er honum skylt
að annast sjálfur flutning málsins. Verður því að finna að því, sbr. XI. kafla laga nr.
74/1974, sbr. nú 41. gr. laga nr. 19/1991 um meðferð opinberra mála, að verjandinn
rækti ekki skyldur sínar að þessu leyti. Bar dómara málsins að grípa hér í taumana“.
Af þessum dómi sést, að orðin „flutningur máls“ í 2. mgr. 41. gr. oml. eiga
jafnt við um sönnunarfærslu í opinberu máli og um munnlegan málflutning.12
11 Sjá Ragnar Aðalsteinsson, „Réttarstaða sökunauts og réttindi og skyldur verjenda“, bls.
104.
12 Sjá hér einnig Hrd. 1990, bls. 399 þar sem staðfest var, að skipaður verjandi verður ávallt
að vera viðstaddur er sókn sakar er flutt af hálfu ákæruvaldsins.
54