Tímarit lögfræðinga - 01.03.1996, Side 64

Munnlegur málflutningur fer alla jafna fram að loknum yfirheyrslum yfir
vitnum. Ákærandinn talar fyrst, setur fram kröfur af hálfu ákæruvalds, reifar
málavexti, gerir grein fyrir sönnunarfærslu ákæruvaldsins og heimfærslu brots
ákærða til refsiákvæða og að síðustu gerir hann grein fyrir þeim sjónarmiðum,
sem ákæruvaldið telur að taka beri mið af við ákvörðun refsingar í málinu.
Þegar ákærandinn hefur talað tekur ákærði eða skipaður verjandi hans til
máls. Verjandinn setur fram kröfur af hálfu ákærða, færir eftir atvikum fram rök
fyrir því að sönnunarfærsla ákæruvaldsins sé ósannfærandi eða jafnvel tor-
tryggileg (gjaman orðað þannig að hlutverk verjandans gangi út á að „sá fræ-
kornum efans“), setur fram aðfinnslur varðandi heimfærslu brots til refsi-
ákvæða, telji hann ástæðu til, og reifar að lokum þau sjónarmið sem hann telur
að komi skjólstæðingi hans til góða við útmælingu refsingar, verði refsing á
annað borð dæmd.
Ákærandanum er heimilt að flytja svarræðu við ræðu ákærða eða verjanda
hans og verjandanum er eftir atvikum heimilt að flytja svarræðu við seinni ræðu
ákærandans. Ákærði hefur einnig rétt til að ávarpa dóminn að loknurn ræðunt
málflytjendanna, hafi ákærði fengið sér skipaðan verjanda, sbr. niðurlag 4. mgr.
129. gr. oml. Að því loknu er málið tekið til dóms.
Þar með lýkur að mestu afskiptum ákæranda og verjanda af meðferð opinbers
máls fyrir héraðsdómi, en þeir mæta þó jafnan við uppsögu dóms í málinu, sbr.
133. gr. oml., sbr. 4. gr. laga nr. 37/1994. í framhaldi af uppkvaðningu dóms er
svo tekin ákvörðun um það hvort efni og ástæður séu til áfrýjunar dómsins eða
ekki, en um áfrýjun opinberra mála fer eftir XVIII. kafla oml., sbr. breytingu á
ákvæðum þess kafla með lögum nr. 37/1994.
6. FLUTNINGUR OPINBERRA MÁLA FYRIR HÆSTARÉTTI
Meðferð opinberra mála fyrir Hæstarétti er með nokkuð öðrum hætti en
meðferð slíkra mála fyrir héraðsdómi. Líkist meðferðin á margan hátt meðferð
einkamála fyrir réttinum samkvæmt lögum nr. 91/1991, sbr. t.a.m. 163. gr. oml.,
sbr. 20. gr. laga nr. 37/1994.
Mál eru að jafnaði munnlega flutt fyrir Hæstarétti, en hvor aðila um sig á þess
kost að skila skriflegri greinargerð til réttarins, sbr. 155. gr. oml., sbr. 15. gr.
laga nr. 37/1994. Munnleg sönnunarfærsla fer almennt ekki fram fyrir Hæsta-
rétti, en rétturinn getur þó ákveðið, að slík sönnunarfærsla skuli fara fram, telji
hann að hennar sé þörf, sbr. 3. mgr. 157. gr. oml., sbr. 17. gr. laga nr. 37/1994.
í málflutningi fyrir Hæstarétti skulu málflytjendur gera grein fyrir þeim atriðum
í niðurstöðum héraðsdóms, sem leitað er breytinga á, kröfum í þeim efnum og
röksemdum fyrir þeim. Málflytjendur skulu forðast málalengingar og beina mál-
flutningi sínum að þessum atriðum einum, ásamt nauðsynlegri frásögn af öðru,
sem þarf samhengis vegna, sbr. 2. mgr. 158. gr. oml., sbr. 18. gr. laga nr. 37/1994.
Að loknum málflutningi tekur Hæstiréttur málið til dóms, sbr. 4. mgr. 158. gr.
oml., sbr. 18. gr. laga nr. 37/1994. Um efni dóma Hæstaréttar er nánar fjallað í
159. gr. oml., sbr. 19. gr. laga nr. 37/1994.
58