Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Blaðsíða 104

Hér vísa dómstólar hvorki til 58. gr. laga nr. 75/1981 beint né grunnreglu
hennar. Er því litið framhjá þessari ráðstöfun, þ.e. stofnun sameignarfélagsins,
í skattalegu tilliti. Eini tilgangur þessara tilfæringa er að greiða lægri skatta en
þeir hefðu gert, og skattalög gerðu ráð fyrir við þessar aðstæður, ef ekki hefði
komið til þessara sérstöku eða óvenjulegu ráðstafana. Ekki verður annað séð en
að þessi niðurstaða sé í samræmi við fræðikenningar í skattarétti. Áréttað skal
að það eru skattyfirvöld sem meta hvort tilteknar ráðstafanir séu gildar að
skattarétti, undir eftirliti dómstóla. Hér má vísa til H 1997 602 (Frjálst framtak
hinn fyrri) um hlutafjárhækkun en þær hækkanir höfðu verið tilkynntar hluta-
félagaskrá og birtar athugasemdalaust í Lögbirtingablaði. Niðurstaðan var sú að
ekki hafi verið greitt fyrir umrædda hlutafjárhækkun í reiðufé og talið að ekki
hafi verið sýnt fram á hvaða raunverulegt fjármagn hafi runnið til félagsins á
grundvelli skuldabréfa er í málinu greindi. Ekki var talið unnt að byggja á
þessari hlutafjárhækkun í skattalegu tilliti. Því var haldið fram í síðastgreindu
máli að það ætti aðeins undir hlutafélagaskrá að meta þetta og þar sem sú
stofnun hefði enga athugasemd gert væru skattyfirvöld bundin við þetta eins og
önnur stjórnvöld og borgarar. Þá var því haldið fram að skattyfirvöld gætu ekki
lagt til grundvallar við skattlagningu aðrar staðreyndir en giltu í lögskiptum á
milli manna og hlotið höfðu formlega staðfestingu þeirra stjórnvalda sem um
það fjölluðu. Var í þessu sambandi m.a. vísað til H 1995 2338 (Pharmaco) þar
sem tilkynning til hlutafélagaskrár um útgáfu jöfnunarhlutabréfa var talin ráð-
andi við skattlagninguna. Ekki var fallist á þessi sjónarmið. Niðurstaðan er því
sú að skattyfirvöld meta hvort ráðstafanir geti orðið grundvöllur skattlagningar.
H 1998 268 (Frjálst framtak hinn síðari)
I málinu var meðal annars deilt um launatengd gjöld. Töldu skattyfírvöld að félagið
ætti að greiða þessi gjöld þar sem starfsmenn félagsins, sem unnu við auglýsinga-
sölu, innheimtu, ljósmyndun, áskriftarsölu, prófarkalestur, ræstingu, ritstjórn, skrif-
stofustörf og ýmist önnur tilgreind störf, og fengu greiðslu sem verktakar, væru í
raun launþegar. Hæstiréttur segir: „Skattyfirvöld hafa að vísu ekki heimild til að
skipta sér af einstökum ráðningarsamningum hlutafélaga, en þau hafa hins vegar
heimild til að leggja sjálfstætt mat á það hvort einkaréttarlegir gerningar hafi í raun
leitt til einhverra þeirra aðstæðna sem byggt verður á við skattlagningu. Þau höfðu
þannig formlega heimild til að leggja mat á það hvort samningar þeir er [félagið]
gerði við starfsfólk sitt skyldu metnir sem vinnusamningar í skattalegu tilliti eða sem
verksamningar. Við það mat skiptir ekki máli hvað samningarnir voru kallaðir heldur
hvernig farið var með þá í rekstri fyrirtækisins og bókhaldi“. Síðan eru rakin ýmis
atriði sem talin voru styðja það sjónarmið skattyfirvalda að um launþega væri að
ræða og var kröfum félagsins synjað um að breytingar skattyfírvalda yrðu felldar úr
gildi en skattyfirvöld höfðu vikið þessum samningum til hliðar þar sem raunverulegt
efni þeirra var launþegasamband en ekki samband verktaka og verkkaupa.
Úrskurður yfirskattanefndar nr. 110/1998
í máli þessu voru málsatvik sambærileg og í H 21. janúar 1999 (mál nr. 237/1998)
Partafélagsmálinu. Yfirskattanefnd tekur með nokkuð öðrum hætti á málinu.
256