Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Blaðsíða 56

öflun álits EFTA-dómstólsins um skýringu EES-samningsins. Að þessu sögðu
er ljóst að bótaskyldu EFTA-ríkja gagnvart einstaklingum og lögaðilum getur
ekki leitt af sömu sjónarmiðum og liggja til grundvallar slíkri bótaskyldu
samkvæmt rétti Evrópubandalagsins.
I ljósi þessa koma forsendur EFTA-dómstólsins nokkuð á óvart. Þar er byggt
á því að EES-samningurinn sé samningur sérstaks eðlis. í 59. lið er vísað til
þess að samruninn sem EES-samningurinn mælir fyrir um gangi hvorki eins
langt né sé eins víðfeðmur og samruninn sem stofnsáttmáli Evrópubandalagsins
stefnir að. Við fyrstu sýn mætti ætla að þetta myndi þegar í stað leiða til þess að
bótaskylda væri ekki fyrir hendi. Þannig var lengi vel litið svo á að bótaskylda
ríkis gagnvart einstaklingum og lögaðilum væri ekki hluti af rétti Evrópu-
bandalagsins. Þegar reglan var loks viðurkennd með dómi Evrópudómstólsins
í Francovich-máYmu var hún fyrst og fremst byggð á samþættingu (e. integra-
tion) réttar Evrópubandalagsins við landsrétt og skyldu dómstóla einstakra
aðildarríkja til að beita rétti bandalagsins. Hvorugu er fyrir að fara samkvæmt
EES-rétti.
3.2.2 63. liður í ráðgefandi áliti í máli Erlu Maríu Sveinbjörnsdóttur
I 63. lið álits EFTA-dómstólsins segir að það leiði af 7. gr. EES-samningsins
og bókun 35 við hann að EES-samningurinn feli ekki í sér framsal löggjafar-
valds. Meginreglan um skaðabótaábyrgð ríkisins sé hins vegar hluti EES-samn-
ingsins og sé því eðlilegt að lög sem lögfesta meginmál samningsins séu skýrð
svo að meginreglan um skaðabótaábyrgð ríkisins felist einnig í þeim.
Það skal tekið fram að Evrópudómstóllinn hefur ekki talið sig bæran til þess
að fjalla um hvemig túlka beri lög einstakra aðildarríkja.14 Má því segja að með
athugasemdum sínum í 63. lið álitsins hafi EFTA-dómstóllinn gengið skrefi
lengra en Evrópudómstóllinn hefur talið sig bæran til. Evrópudómstóllinn hefur
rökstutt þessa afstöðu sína með vísan til texta 177. gr. stofnsáttmála Evrópu-
bandalagsins en þar er dómstólnum veitt lögsaga til að veita forúrskurði í mál-
um sem varða „túlkun“ (e. interpretation) ýmissa reglna bandalagsréttarins, auk
þess sem dómstóllinn hefur vísað til þess að í 177. gr. felist skýr verkaskipting
(e. clear seperation of functions) milli dómstóla aðildarríkjanna og hans sjálfs.15
Hefði að óreyndu mátt ætla að sömu sjónarmið yrðu talin gilda um heimildir
EFTA-dómstólsins til að gefa ráðgefandi álit enda í 34. gr. samningsins um
eftirlitsstofnun og dómstól EFTA kveðið á um það að dómstóllinn veiti álit
„varðandi túlkun EES-samningsins“. Hvergi er vikið að því einu orði að EFTA-
dómstóllinn skuli hafa heimildir til að leggja út af lögum einstakra EFTA-ríkja.
Má jafnvel halda því fram að með ýmsum ákvæðum EES-samningsins þar sem
vikið er að „sjálfstæði" dómstóla aðildarríkja hafi ætlunin beinlínis verið sú að
koma í veg fyrir öll afskipti EFTA-dómstólsins af túlkun innlendra laga.
14 Sjá t.d. Schweitzer og Hummer: Europarecht. 5. útg. 1996, bls. 162.
15 Sjá t.d. dóm Evrópudómstólsins, Costa v. ENEL, [1964] ECR, bls. 1141.
208