Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Blaðsíða 18

bótakrefjandi ber að þessu leyti ábyrgð á.31 Hér er ósamræmi milli skýringa í
greinargerð og texta 49. gr. í frumvarpinu. Osamræmið felst í því tvennu, að í
greinargerð kemur fram skilyrði um saknæma háttsemi á meðan textinn gerir
einungis ráð fyrir því að um (hlutlæg) mistök sé að ræða og í því, að svið eigin
sakar er rýmkað meira en leiðir af sjálfum textanum. Ekki er þó alveg víst, að
þetta atriði þurfi að leiða til takmörkunar á ábyrgð ríkisins samkvæmt ákvæð-
inu, a.m.k. ekki ef einungis er vísað til þess sem í skaðabótarétti er nefnt nei-
kvæð samsömun (passiv identifikation). Umfjöllun í greinargerð gefur þó undir
fótinn með, að svið eigin sakar sé rýmra hér en leiðir af reglum skaðabótaréttar
almennt.32 Að þessu verður nánar vikið síðar. Hvað sem líður framangreindum
skýringum í greinargerð og þeim takmörkunum á ábyrgð ríkisins sem fram
koma í 50. gr. frumvarpsins og lúta að bótafjárhæð og málshöfðunarfresti má
fullyrða, m.a. með vísan til annars sem fram kemur í greinargerðinni, að
ákvæðinu hafi verið ætlað að taka af skarið um ábyrgð ríkissjóðs vegna þing-
lýsingarmistaka. Ber þannig frekar að líta svo á, að með því hafi almennt verið
ætlunin að tryggja réttarstöðu tjónþola að þessu leyti, miðað við það sem
almennar reglur hefðu ella leitt til, en ekki takmarka rétt þeirra til bóta. Er á því
byggt hér, að ekki sé unnt að skýra 49. gr. frumvarpsins svo, að saknæm
háttsemi þinglýsingarstjóra eða annarra sem starfa við þinglýsingar, sé skilyrði
bótaábyrgðar.33
Frumvarpið frá 1959 varð ekki að lögum og ný lög um þinglýsingar voru
ekki sett fyrr en á árinu 1978, þ.e. lög 39/1978, sem enn eru í gildi.
5. REGLA 49. GR. ÞINGLÝSINGALAGA.
Frumvarp það, sem síðar varð að lögum 39/1978, byggði í flestum megin-
atriðum á frumvarpinu frá 1959, sem þrívegis hafði verið lagt fram á Alþingi án
þess að hljóta afgreiðslu.34 í almennum skýringum í frumvarpinu kemur ekki
annað fram efnislega um bótaákvæðið í 49. gr. þess en í fyrra frumvarpi og enn
er tekið fram, að um nýmæli í þinglýsingalöggjöf sé að ræða, en þó megi vera
að ríkið verði sótt til bóta í slíkum tilvikum á grundvelli almennra reglna um
fébótaábyrgð ríkisins. Hið sama má segja um skýringar við ákvæðið sjálft.35 Er
því ekki tilefni til þess að endurtaka fyrri skýringar við 49. gr. frumvarpsins frá
1959. Þess skal einungis getið, að í frumvarpinu frá 1978 var bætt við einum
staflið, sbr. síðar, og takmarkanir þær, sem var að finna í 50. gr. fyrra frumvarps
og lutu að hámarki bótafjárhæða og málshöfðunarfresti, voru ekki í frumvarp-
inu frá 1978.
31 Alþingistíðindi 1959, A-deild, bls. 792.
32 Um neikvæða samsömun má m.a. vísa til; A. Vinding Kruse: Erstatningsretten, bls. 329-330
og Bo von Eyben, j0rgen Norgaard og Hans Henrik Vagner: Lærebog i erstatningsret, bls. 308.
33 Sama niðurstaða að því er varðar 49. gr. þinglýsingalaga (39/1978) kemur fram hjá Þorgeiri
Örlygssyni: Þinglýsingar - Mistök í þinglýsingum - Réttarreglur, bls. 186-187.
34 Alþingistíðindi 1977-78, A-deild, bls. 1382.
35 Alþingistíðindi 1977-78, A-deild, bls. 1415-1416.
170