Tímarit lögfræðinga - 01.02.2002, Page 30

samkvæmt sérstökum lögum, sbr. t.d. ýmis ákvæði IV. kafla þjóðminjalaga nr.
107/2001.
Suma hluti má ekki selja vegna skaðlegra eiginleika þeirra eða af öðrum
ástæðum, t.d. fíkniefni eða heimabruggað áfengi. Samningur um kaup eða
sölu á heimabruggi getur ekki öðlast lögvernd fyrir íslenskum dómstólum. Af
þeim sökum er heldur ekki eðlilegt að kpl. gildi um slík kaup. Aðstaðan er önn-
ur ef unnt er að fá sérstakt leyfi til þess að selja viðkomandi vöru en það leyfi
er ekki fyrir hendi þegar sala fer fram. Sem dæmi má nefna það tilvik þegar
kaupmaður selur vindlinga sem hefur verið smyglað inn í landið. Kpl. gilda þá
um slík viðskipti en segja má að eins konar vanheimild yfir hlutnum sé til stað-
ar.
Samningar um sölu á raforku teljast ekki til kaupa samkvæmt því sem segir
í athugasemdum greinargerðar við 1. gr. kpl. Ástæðan er sú að rafmagn er að
jafnaði afhent í órofinni starfsemi og raforka verður ekki afmörkuð á sama hátt
og aðrir hlutir. Svipuð sjónarmið eiga við um sjónvarpssendingar með leið-
ara. Hér má segja að afhendingin sé skyldari leigu þar sem hún er órofin. Kap-
alfyrirtækið er yfirleitt eingöngu miðlari merkja frá sjónvaipsfyrirtæki og að-
staðan líkist því talsvert afhendingu á raforku.19
Miðlun upplýsinga með tölvutengingu er hins vegar skyldari kaupum, t.d.
beinlínutenging við upplýsingabanka. Hér er um að ræða vissar upplýsingar
sem pantaðar eru fyrir fram og greitt er fyrir þær, eftir atvikum með áskrift.
Þessi viðskipti hafa einkum sérstöðu varðandi afhendingu hins selda en það
þykir þó ekki geta valdið neinum úrslitum í þessu efni. Nefna má til saman-
burðar að afhending á gasi, olíu og vatni fer fram í gegnum leiðslur en þar hef-
ur þó verið talið að um kaup sé að ræða. Að því er heitt og kalt vatn varðar gilda
um það sérstök lög og gjaldskrár. Sú afhending er því háð sérstökum lögum en
ekki er útilokað að einstakar reglur kaupalaganna geti átt við um hana ef eðlis-
rök leiða til slíkrar niðurstöðu
5. HUGTAKIÐ SKIPTI20
Eins og áður er fram komið er um skipti að ræða þegar hvor aðili um sig læt-
ur hinum eign í té og eign sú er annar lætur af hendi er endurgjald fyrir eign þá
er hann fær hjá hinum en hvorugur lætur peninga af hendi. Af þessu má ljóst
vera að skipti sem slík falla almennt ekki undir skilgreininguna á kaupum. Kpl.
gilda þó einnig um skipti, eftir því sem við getur átt, en það stafar af því að slíkt
er beinlínis tekið fram í lögunum, sbr. 2. mgr. 2. gr., og var efnislega sambæri-
legt ákvæði í 2. mgr. 2. gr. eldri kaupalaga.
19 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 50. í Noregi hafa verið deilur um það hvort kaupalögin þar í
landi nái til sölu á raforku og vatni. Sjá Christian Fr. Wyller: Kjopsretten i et nptteskall, bls. 28.
20 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 50-51.
24