Tímarit lögfræðinga - 01.02.2002, Page 73

drengsins á þeim grundvelli að ákvörðun Áfrýjunardómstólsins í París frá 4. júlí
2001 væri augljóslega í andstöðu við grundvallarreglur íslenskra laga um rétt-
arstöðu fjölskyldna og bama. Þar sem föður drengsins tókst ekki að færa sönnur
á að slíkar ástæður væru fyrir hendi og ekkert þótti fram komið í málinu sem
benti til þess að málsmeðferð og ákvörðun áfrýjunardómstólsins bryti í bága við
grundvallarreglur íslenskra laga var fallist á kröfu móður um afhendingu
drengsins. I ljósi þessa breytti engu við úrlausn málsins þótt drengurinn, þá
tæplega 10 ára gamall, hefði í viðtali við sálfræðing og dómara lýst eindregnum
vilja sínum til að búa hjá föður á íslandi og að sú þrá hefði að mati sálfræðings-
ins virst bæði einlæg og sterk.
Þá hefur eitt mál verið sent héðan á grundvelli Evrópusamningsins. Það mál
varðar erindi móður, búsettrar á íslandi, sem fer með bráðabirgðaforsjá barns
sem fætt er 1999 en faðir fór með bamið til Frakklands. Málið var sent undir-
rétti í Lille í Frakklandi þar sem úrskurður gekk í málinu 12. október 2001 á
þann veg að föður var gert að skila baminu til móður. Málið sætti kæm til áfrýj-
unardómstóls í Frakklandi en mér er ekki kunnugt um endanlegar lyktir þess.
6.3 Nánar um Haagsamninginn
Eins og rakið er í kafla 4.3 skuldbindur Haagsamningurinn móttökuríki til að
hlutast til um að bami, sem flutt er með ólögmætum hætti til þess ríkis eða er
haldið þar, verði skilað til uppmnarikis þar sem bamið átti búsetu rétt áður en
hin ólögmæta athöfn hófst, sbr. 11. gr. laga nr. 160/1995. Með afhendingu er
ekki tekin afstaða til þess hver sé réttmætur forsjáraðili viðkomandi barns
heldur er á því byggt að úr þeirri spumingu verði skorið í upprunaríkinu, þ.e.
því samningsríki sem á lögsögu um málefni bamsins. Við úrlausn afhendingar-
mála á grandvelli Haagsamningsins gilda þó rýmri heimildir fyrir dómstóla til
að synja um gerð en samkvæmt Evrópusamningnum. Em þær heimildir til-
greindar í 12. gr. laga nr. 160/1995 en líkt og með undanþágureglur 7. gr. ber
að skýra ákvæði 12. gr. þröngt og hvílir sönnunarbyrðin á þeim sem bera vill
fyrir sig að einhver þau skilyrði séu fyrir hendi. Lagagreinin hljóðar svo:
Heimilt er að synja um afhendingu bams ef:
1. meira en eitt ár er liðið frá því að bamið var flutt á brott eða hald hófst þar til
beiðni um afhendingu er móttekin hjá héraðsdómi, enda hafi barnið aðlagast nýj-
um aðstæðum,
2. alvarleg hætta er á að afhending muni skaða bamið andlega eða líkamlega eða
koma því á annan hátt í óbærilega stöðu,
3. barnið er andvígt afhendingu og hefur náð þeim aldri og þroska að rétt sé að taka
tillit til skoðana þess, eða
4. afhending er ekki í samræmi við grundvallarreglur hér á landi um vemdun mann-
réttinda.
Frá frá því að ísland gerðist aðili að Haagsamningnum 14. ágúst 1996, með
gildistöku 1. nóvember sama ár, hafa fimmtán beiðnir um afhendingu barna
67