Tímarit lögfræðinga - 01.10.2002, Blaðsíða 73

Þótt stjórnamienn og umsjónaraðilar láti utanaðkomandi sérfræðinga gera
úttektir á tilteknum þáttum í starfsemi fyrirtækja eða láti lögmenn gera heild-
stæða áreiðanleikakönnun á félaginu firrir það þá ekki þeirri ábyrgð sem á þá er
lögð. Ef umræddir sérfræðingar gefa aftur á móti sjálfstæða yfirlýsingu um
einhverja þætti í skráningarlýsingunni geta þeir hins vegar borið beina og sjálf-
stæða ábyrgð gagnvart fjárfestum. Þá gæti endanleg bótaábyrgð fallið á við-
komandi sérfræðing. Benda má á að séu utanaðkomandi sérfræðingar ráðnir til
þess að gera úttektir eru meiri líkur fyrir því að skyldum stjómarmanna og
umsjónaraðila sé fullnægt. Grundvöllur að ábyrgð þessara aðila er sérfræði-
ábyrgð með ströngu sakarmati eins og áður er rakið.
14.3.5 Ábyrgð útgefanda
Eitt af þeim álitaefnum sem vakna við umfjöllun um bótaábyrgð vegna
skráningar verðbréfa er hvort útgefandinn sjálfur, félagið, geti borið bótaábyrgð
gagnvart fjárfestum. Samkvæmt almennum reglum skaðabótaréttar ber félag
(vinnuveitandi) ábyrgð á verkum starfsmanna sinna, þ.m.t. stjórnarmanna. I
raun er litið svo á að háttsemi stjórnenda félags feli í sér sök félagsins sjálfs.68
Um ábyrgð sjálfstæðra verktaka, eins og t.d. fjármálastofnana, endurskoðenda
og lögmanna, gildir almennt sú regla að þeir beri beina ábyrgð gagnvart tjón-
þola. Út frá þessum sjónarmiðum væri nærtækast að álykta sem svo, að væri
fyrir hendi sök hjá stjóm félags eða annarra verktaka sem félagið hefur ráðið til
þess að vinna að gerð skráningarlýsingar fyrir sig, að félagið sjálft bæri einnig
bótaábyrgð á því tjóni sem varð vegna misvísandi upplýsinga. Sterk rök mæla
með þessari niðurstöðu þar sem skráningin er gerð í þágu félagsins og hluthafa
þess og skráningarlýsingin er lögð fram í nafni félagsins.
Fræðimenn hafa sett fram það sjónarmið að óeðlilegt sé að láta útgefandann
sjúlfan bera beina ábyrgð í þessum tilvikum.69 Helstu röksemdimar fyrir þessu
sjónarmiði eru þær að með því að viðurkenna bótaábyrgð félagsins væri verið
að ganga á eigið fé þess, þannig að aðrir hluthafar félagsins væru að bera tjónið
í enn lægra verði á þeim hlutabréfum sem þeir ættu. Að auki væru hagsmunir
lánardrottna félagsins settir í hættu með því að háar fjárkröfur gætu stofnast á
hendur félaginu og jafnvel svo háar að félagið yrði ógjaldfært. Þessu sjónarmiði
má finna nokkra stoð t.d. í dómi H 1988 1624 sem er eitt af svokölluðum
Hafskipsmálum. í því máli tekur Hæstiréttur hagsmuni lánardrottna fram yfir
hagsmuni aðila sem skráði sig fyrir hlutafé í félaginu m.a. á grundvelli ófull-
nægjandi upplýsinga. Hafa verður þó í huga að þessi dómur fjallar um réttar-
stöðu aðila gagnvart þrotabúi. Þá styðst þetta sjónarmið einnig við ákvæði 18.
gr. skráningarreglugerðar nr. 434/1999 um opinbera skráningu verðbréfa í
kauphöll, en þar eru tilgreindir sérstaklega þeir aðilar sem bera ábyrgð á skrán-
ingarlýsingunni án þess að félagið sjálft sé nefnt.
68 A. Vinding Kruse: Erstatningsretten, bls. 230.
69 Sjá Erik Werlauff: Bprs- og kapitalmarkedsret, bls. 196-198.
267