Tímarit lögfræðinga - 01.10.2002, Blaðsíða 45

Skilyrði þetta er mjög almennt og í raun óþarft því að fyrirtæki sem gefa út
verðbréf eiga lögum samkvæmt að fylgja þeim reglum sem um starfsemi þeirra
gilda. Akvæðið er því fyrst og fremst árétting um það að fyrirtækin gæti þess í
starfsemi sinni að fara að lögum og reglum og að þeir þættir verði sérstaklega
skoðaðir áður en verðbréfin eru tekin til skráningar. Við gerð skráningarlýsinga
og áreiðanleikakönnunar23 sem henni fylgir eru ýmsir þættir í starfsemi fyrir-
tækja skoðaðir til þess að ganga úr skugga um að starfsemi þeirra sé í samræmi
við lög, reglur og venjur í viðskiptum. Þá má segja að í ákvæðinu felist ákveðin
fyrirmæli til kauphalla um að gengið sé úr skugga um að þessi atriði séu í lagi
með áreiðanleikakönnun á útgefandanum.
Sem dæmi má nefna að hlutafélög sem óska eftir skráningu verða að starfa
í samræmi við hlutafélagalög, skattalög, samþykktir félagsins, ákvarðanir stjóm-
areininga, atvinnulöggjöf sem gildir um starfsemi þeirra o.fl. Mjög þýðingar-
mikið er að í hlutafélögum sé gætt að þeim form- og efnisreglum sem um starf-
semi þeirra gilda. Hafa verður sérstaklega í huga að ýmsar formreglur em settar
til þess tryggja réttarstöðu ýmissa aðila sem koma að starfsemi félaga, svo sem
stjórnenda, lánardrottna, hluthafa og opinberra aðila (t.d. skattyfirvalda). Sé
ekki gætt að þessum reglum getur það haft verulegar afleiðingar fyrir starfsemi
félaganna. Margir hæstaréttardómar hafa gengið þar sem vanræksla á því að
fylgja eftir reglunum hafa leitt til persónulegrar ábyrgðar stjómenda eða íþyngj-
andi breytinga á réttarstöðu félags og hluthafa.24
8.1.2 Skráningin þarf að þjóna hagsmunum almennings og
verðbréfamarkaðarins
í 2. mgr. 2. gr. reglna KÍ nr. 2. um skráningu verðbréfa á Kauphöll íslands
hf. er að finna það almenna skilyrði fyrir skráningu verðbréfa að skráningin
þurfi að vera til þess fallin að þjóna hagsmunum almennings og verðbréfa-
markaðarins.
23 Hugtakið áreiðanleikakönnun er hér notað yfir það sem kallað er á ensku „due diligence
review“. Önnur hugtök hafa einnig verið notuð eins og „tilhlýðileg kostgæfni" sem er bein þýðing
á enska heitinu „due diligence“. Þessi þýðing segir hins vegar lítið um markmiðið með úttektum
þessum og er að auki óhentugt til notkunar í fræðilegri umfjöllun gagnstætt hugtakinu
áreiðanleikakönnun. Með Iögfræðilegri áreiðanleikakönnun er á skipulagðan hátt gengið úr skugga
um að starfsemi félags sé í samræmi við lög og reglur, viðskiptavenjur, samþykktir félaga og
ákvarðanir stjómareininga. Nánar verður vikið að áreiðanleikakönnunum þegar fjallað verður um
gerð skráningarlýsingar. Um ýmis lögfræðileg álitaefni sem vakna við gerð áreiðanleikakannana og
þýðingu þeirra má vísa til skýrslu frá 35. norræna lögfræðingamótinu í Oslól999, bls. 151-182.
24 Má hér t.d. nefna dóm í svokölluðu Bilex máli, H 1993 1653, en í því máli vom stjómendur
hlutafélags taldir persónulega ábyrgir fyrir skuldbindingum sem þeir stofnuðu til í nafni félagsins.
Ábyrgðin var lögð á þá með þeim röksemdum að skuldbindingin rúmaðist ekki innan tilgangs
félagsins, þeir höfðu vanrækt gerð ársreikninga og hluthafa- og stjómarfundir voru ekki haldnir í
félaginu um skeið. Þá má hér einnig nefna dóm í máli Pharmaco hf. á hendur íslenska ríkinu, H
1995 2328, en í því máli leiddi vanræksla á tilkynningu til hlutafélagaskrár um útgáfu jöfnunar-
hlutabréfa til þess að félagið gat ekki nýtt sér skattalegt hagræði vegna arðgreiðslna.
239