Tímarit lögfræðinga - 01.10.2002, Blaðsíða 19

Þótt sum ummæli Nikula hefðu ekki verið við hæfi, hefði gagnrýnin eingöngu verið
bundin við starfrækslu saksóknarans, en þar varð hann að una verulegri gagnrýni af
hálfu verjanda. Ummælin voru eingöngu í réttarsalnum, en ekki sett fram í
fjölmiðlum, sbr. t.d. Schöpfer og tilvitnaðar ákvarðanir mannréttindanefndarinnar.
Dómstóllinn sagði að lokum, að mjög sérstæð tilvik þyrfti til þess að tjáningarfrelsi
lögmanns í réttarsal yrði takmarkað.16
Mál íslenzks lögmanns fyrir mannréttindanefndinni
I íslenzku dómsmáli frá árinu 1992 var tekizt á um, hvort lögmaður hefði brotið
gegn siðareglum með ummælum um dómara.17 Þar háttaði svo til, að vikublað birti
harða gagnrýni á skiptaráðanda vegna meðferðar á dánarbúi. Ummæli voru höfð
eftir lögmanni erfingja, sem fólu í sér gagnrýni á skiptaráðandann, en að öðru leyti
taldi lögmaðurinn sig ekki hafa átt neinn þátt í gagnrýni blaðsins. Skiptaráðandinn
kærði lögmanninn fyrir stjóm Lögmannafélags Islands, sem komst að þeirri niður-
stöðu, ... að þau ummœli, sem höfð voru eftir kœrða, hafi að ýmsu leyti verið vill-
andi og til þessfallin að gefa blaðamanninum tœkifæri til að draga rangar ályktanir
þar af. Þannig gefur kœrði með ummœlunum: „Eg bað ítrekað um að beðið yrði
með skiptin. Þá kœrði ég þetta til rannsóknarlögreglunnar sem síðan leiddi í Ijós að
erfðaskráin varfölsuð. Þá var búið að afhenda ákœrða öll verðmœti “ greinilega í
skyn, að fyrir tilstilli skiptaráðanda hafi systursonur arfláta fengið í sínar vörslur
öll verðmœti búsins, en skv. gögnum málsins var þessu ekki svofarið. Var niðurstaða
stjómarinnar, að hinn kærði lögmaður hefði brotið gegn 18. gr. siðareglna, sem
hljóðaði svo á þessum tíma:
46. The Court further recalls that Article 10 protects not only the substance of the ideas and
information expressed but also the form in which they are conveyed. While lawyers too are certainly
entitled to comment in public on the administration of justice, their criticism must not overstep certain
bounds. In that connection, account must be taken of the need to strike the right balance between the
various interests involved, which include the public’s right to receive information about questions
arising from judicial decisions, the requirements of the proper administration of justice and the dignity
of the legal profession. The national authorities have a certain margin of appreciation in assessing the
necessity of an interference, but this margin is subject to European supervision as regards both the
relevant rules and the decisions applying them (see the aforementioned Schöpfer judgment, pp. 1053-
1054, § 33). However, in the field under consideration in the present case there are no particular
circumstances - such as a clear lack of common ground among member states regarding the principles
at issue or a need to make allowance for the diversity of moral conceptions - which would justify
granting the national authorities a wide margin of appreciation (cf., for example, the Sunday Times v.
the United Kingdom judgment of 26 April 1979, Series A no. 30, pp. 35-37, § 59, with further
reference to the Handyside v. the United Kingdom judgment of 7 December 1976, Series A no. 24)“.
16 Dómstóllinn sagði í niðurstöðu sinni: „55. It is therefore only in exceptional cases that restriction
- even by way of a lenient criminal sanction - of defence counsel’s freedom of expression can be
accepted as necessary in a democratic society".
17 H 1992 2335, það athugist, að sömu málsaðilar og sama deiluefni er í H 1992 1526, en því máli
var vísað heim til stjómar Lögmannafélags Islands þar sem stjómin var ekki fullskipuð, þegar
úrskurður hennar var kveðinn upp. Leit að hinu síðara máli er ekki auðveld með nútíma vinnu-
brögðum. Þess er ekki getið í rafrænum útgáfum og þarf því að leita í hinni prentuðu útgáfu hæsta-
réttardóma.
213