Tímarit lögfræðinga - 01.10.2002, Blaðsíða 81

fjárfesta á þeim vettvangi. Að sama skapi hafa orðið miklar verðlækkanir á
verðbréfum í fyrirtækjum á tæknisviði þegar í ljós hefur komið að tekjumyndun
hjá fyrirtækjunum varð ekki eins ör og fjárfestar höfðu væntingar um. Þá geta
aðgerðir stjómvalda haft mikil áhrif á verðbreytingar t.d. ef skattaálögur fyrir-
tækja breytast eða opnað er fyrir fjáifestingar erlendra aðila í viðkomandi atvinnu-
grein. Opinber umfjöllun um fyrirtæki getur einnig haft veraleg áhrif, jafnvel
þótt rekstarforsendumar séu þær sömu og áður. Þótt margir fjárfestar byggi fjár-
festingar sínar á ítarlegum greiningum á reikningum félaga hafa væntingar um
framtíðarmöguleika fyrirtækja og jákvæð umfjöllun um fyrirtæki í tjölmiðlum
áhrif á fjölmarga fjárfesta. Ótal fleiri atriði hafa áhrif á verðmyndun hlutabréfa
sem of langt mál yrði að telja upp hér. Þar sem svo margir þættir geta haft áhrif
á verðbreytingar verðbréfa getur orðið erfitt fyrir fjárfesti að sanna að hann hafi
orðið fyrir tjóni vegna villandi upplýsinga í skráningarlýsingu.
Til þess að átta sig betur á því hvemig tap fjárfestis getur borið að og
hvemig álitaefni koma upp er rétt að skoða nokkur tilvik.
I fyrsta lagi getur staðan verið sú að fjárfestir kaupir hlutabréf í útboði í
tengslum við skráningu þeirra. í útboðslýsinguna skortir t.d. upplýsingar um að
mikilvægum viðskiptasamningi hafi verið sagt upp. Þegar upplýsingarnar koma
fram lækkar verð bréfanna um tiltekna prósentu. Ef þessi atvik liggja fyrir er
ekkert vandamál til staðar um sönnun tjóns.
í öðru lagi getur aðstaðan verið sú að hluthafi sem átti hlutabréf í viðkom-
andi félagi fyrir skráningu ákveður að selja ekki þar sem hann gerði ráð fyrir að
verð bréfanna myndi hækka enn frekar eftir skráningu. I þessu tilviki vandast
málið. Aðilinn átti hlut í verðminna fyrirtæki ef réttar upplýsingar hefðu legið
á borðum. Hugsanlegt er þó að halda því fram að hefðu upplýsingar um þessa
áhættu verið í skráningarlýsingunni þá hefði verðlækkun bréfanna ekki orðið
eins mikil. Tjónþolinn gæti haldið því fram að hann myndi hafa selt ef hann
hefði haft upplýsingar um uppsögnina og þannig getað takmarkað tjón sitt. í því
tilviki hefði annar aðili keypt á of háu verði og tjónið þannig flust frá einum
aðila til annars. Ljóst er að í þessu tilviki er staðan mjög erfið og gæti tæpast
komið til bótaskyldu nema atvik málsins gæfu sterkar vísbendingar um að full-
yrðingar fjárfestis um að hann hefði selt, og að hann hefði getað selt á hærra
verði, stæðust.
í þriðja lagi er rétt að skoða tilvik þar sem fjárfestir kaupir hlutabréf u.þ.b.
sex mánuðum eftir að skráningarlýsing er gefin út. Mánuði síðar kemur fram að
í árshlutauppgjöri fyrirtækisins sem birt var í skráningarlýsingunni láðist að
afskrifa háar kröfur á hendur gjaldþrota fyrirtæki. A svipuðum tíma gefur
Seðlabankinn út tilkynningu um vaxtahækkun. Til þess að gera málið ennþá
flóknar er rétt að gera ráð fyrir því að úrvalsvísitala hlutabréfa hafi lækkað um
15% á þessum sex mánuðum. Fyrirtækið sem um ræðir sé hins vegar í tækni-
geiranum og verð á hlutabréfum á því sviði hafi jafnvel lækkað enn meira og
mjög mismunandi eftir fyrirtækjum. Ljóst er að menn standa frammi fyrir
nokkrum vanda við ákvörðun þegar atvik era með þessum hætti. Ein leiðin er
275