Tímarit lögfræðinga - 01.10.2002, Blaðsíða 98

bandarísks viðskiptaréttar, sem nefnist „Unifonn Commercial Code“, og ber
mörg einkenni viðskiptalögbókar13 - enda þótt lögbókarhefð sé að öðru leyti
ekki rrkjandi í bandarískum rétti með sambærilegum hætti og lengi hefur verið
meðal flestra þjóða á meginlandi Evrópu.
Sökum þess, að lögbókin nýja var ekki lögtekin í einni lotu, sbr. síðar, hafa
ákvæði sovésku einkaréttarlögbókarinnar frá 1964, sem fyrr var getið um, svo
og ýmis löggjöf önnur frá mismunandi tímum, gilt - að þvr marki sem unnt var
- fram til þess, að einstakir hlutar nýju bókarinnar eða önnur skyld löggjöf hafa
leyst þau ákvæði af hólmi.
3.2 Samningarferill og lögtaka lögbókarinnar
Alkunnugt er, að samningarferill sumra merkra lögbóka hefur tekið áratugi
(t.d. aldarfjórðung hjá Þjóðverjum og fjóra áratugi varðandi nýju hollensku lög-
bókina), en Rússum lá meira á en svo, að þeir gætu leyft sér svo hæg vinnu-
brögð. Akveðið var að lögtaka bókina í hlutum (þrepum), en ekki í einu lagi,
eins og hins vegar hefur verið algengast annars staðar, og hefur það að sjálf-
sögðu orðið til flýtisauka og veitt löggjafarsmiðunum visst aðhald um að láta
ekki deigann síga. Eins og áður segir var rússneska lögbókamefndin stofnuð
árið 1992. Aðeins tveimur árum síðar lá fyrsti meginhluti bókarinnar fyrir í
frumvarpsformi; var hann samþykktur í þjóðþinginu (Dúmunni) 21. október
1994 og hlaut staðfestingu forsetans 30. nóvember með gildistöku 1. janúar
1995. Annar hlutinn fylgdi síðan rakleiðis í kjölfarið, samþykktur í þinginu
undir árslok 1995 og öðlaðist gildi 1. mars 1996. Lengri tími leið hins vegar þar
til þriðji hlutinn hlaut samþykki þingsins, 26. nóvember 2001, og gekk hann í
gildi 1. mars 2002. í lögum þeim, sem lögleiddu nýnefndan þriðja hluta
bókarinnar, voru jafnframt ákvæði, er leiddu í lög allnokkrar breytingar og
umbætur á tveim fyrstu hlutunum.
Með þessum síðastnefnda áfanga var í raun réttri lokið lögleiðingu þess
meginefnis, sem nokkuð almenn samstaða var um að þyrfti að vera í lögbók af
þessu tagi. A fyrri hluta árs 2002 hefur hins vegar farið fram mikil umræða um
það meðal þeirra, sem að lögbókarverkinu hafa staðið og stýra því, hvort næg
ástæða sé til að bæta við fjórða hluta bókarinnar, sem að sumu leyti myndi, að
þeirra mati, fjalla um sérhæfðari efni en hinir hlutamir (þ.á m. um almennan
höfundarrétt og jafnframt sértækan höfundarrétt á ýmsum sviðum, svo sem
varðandi rafrænt höfundarefni), eða hvort réttara sé að hafa þau efnisatriði
fremur í almennum lagabálkum. Líklegra er þó en ekki, að fjórði hlutinn - sem
13 Hér er um að ræða samræmda löggjafarfyrirmynd, sem samstaða hefur náðst um að lögtaka í
öllum fylkjum Bandaríkjanna, sjá nánar grein mína: „Um bandarískan rétt, þ. á m. samninga- og
kauparétt" í Lagaþáttum II. (Rvík 1993), bls. 103 og áfr., einkum þó á bls. 124 og áfr., þar sem
nánar er fjallað um Uniform Commercial Code. Um ýmis álitaefni, er varða notkun UCC sem
fyrirmyndar að vissum þáttum rússnesku lögbókarinnar, skal vísað til fyrmefndrar greinar eftir
Peter B. Maggs: „The Process of Codification in Russia - Lessons Leamed from the Uniform
Commercial Code“. McGill Law Joumal, Vol 44, Nr. 2/1999, bls. 281 og áfr.
292