Tímarit lögfræðinga - 01.10.2002, Blaðsíða 31

1. EFNISAFMÖRKUN
Kauphallaréttur er nýtt viðfangsefni í íslenskri lögfræði. Fyrstu lögin um
Verðbréfaþing íslands eru nr. 11/1993. Frá árinu 1985 hafði þó starfað vísir að
kauphöll innan vébanda Seðlabanka Islands, sbr. reglur nr. 268/1995. A síðasta
áratug varð veruleg þróun í kauphallarekstri hér á landi og voru sett ný lög nr.
34/1998 urn starfsemi kauphalla og skipulegra tilboðsmarkaða.
I þessari grein er viðfangsefnið það að gefa yfirlit um helstu reglur og
sjónarmið sem gilda um skráningu verðbréfa á skipulegum verðbréfamarkaði
(kauphöll). Ekki verður sérstaklega fjallað um skipulega tilboðsmarkaði.1
Sérstök áhersla verður lögð á að leita svara við því hvaða grunnsjónarmið
liggja að baki setningu lagareglna á þessu sviði. Þá verður athugað hvaða rök
mæla með því að skrá verðbréf í kauphöll og jafnframt hugað að ókostum sem
skráningu kunna að fylgja. ítarlega er fjallað um þau skilyrði sem útgefendur
verðbréfa verða að uppfylla til þess að bréf þeirra fáist skráð og kannað hvaða
tilgangi þau þjóni. Athugaðar verða reglur um gerð og efni skráningarlýsingar
og því svarað hvaða markmið liggja að baki gerð skráningarlýsinga. Þá verður
gerð nokkur grein fyrir þeim sérstöku álitaefnum sem kunna að koma upp við
ákvörðun bótaábyrgðar vegna gerðar og efnis skráningarlýsinga. Ekki verður
sérstaklega fjallað um refsiábyrgð sem aðilar kunna að sæta vegna útgáfu
skráningarlýsinga.
2. HUGTAKIÐ OPINBER SKRÁNING VERÐBRÉFA
Hlutverk kauphalla er að starfrækja skipulegan verðbréfamarkað þar sem
opinber skráning verðbréfa á sér stað og viðskipti með skráð verðbréf, sbr. 10.
gr. laga um starfsemi kauphalla og skipulagðra tilboðsmarkaða nr. 34/1998
(khl. eða kauphallalög).
í kauphallalögunum er rætt um skráningu verðbréfa í kauphöll sem opinbera
skráningu. Hugtak þetta er skilgreint í 2. gr. laganna sem skráning til opinberra
viðskipta og verðskráningar í kauphöll á grundvelli samræmdra skilmála um
verðbréf og útgefendur þeirra sem staðfestir hafa verið af stjórnvöldum. Þrír
meginþættir felast í þessari skilgreiningu sem ástæða er til að fjalla um.
í fyrsta lagi eiga viðskipti og verðskráningar á verðbréfum að vera opinber.
I þessu kemur fram það grundvallarsjónarmið sem liggur að baki reglum um
opinbera skráningu verðbréfa, þ.e. að tryggja gagnsæi með opinberum upp-
lýsingum um viðskipti með verðbréf.2 Til samanburðar má benda á að almennt
gilda hlutafélagalög nr. 2/1995 (hl.) um útgáfu hlutabréfa í félögum. Hluta-
félagalögin veita félögum talsvert svigrúm til þess að ákveða réttindi sem fylgja
1 Svipuð sjónarmið gilda hins vegar að ýmsu leyti um þessar tvær tegundir af mörkuðum. Um
skilgreiningu annars vegar á skipulegum verðbréfamarkaði og skipulegum tilboðsmörkuðum vísast
til umfjöllunar í grein Aslaugar Björgvinsdóttur: „Reglur um verðbréfamarkaði og viðfangsefni
verðbréfaréttar". Úlfljótur. 3. tbl. 2001, bls. 346-247 og 354-355.
2 Sjá hér nánar Andersen og Clausen: Bdrsretten, bls. 1-2 og 2. tl. 11. gr. khl.
225