Tímarit lögfræðinga - 01.10.2002, Blaðsíða 18

sökuðum manni væru fengin öll nauðsynleg úrræði til varnar. Samkvæmt þessu gæti
lögmaður gert kröfu til þess, að öll atriði máls gegn skjólstæðingi væru réttilega
meðfarin fyrir dómi. Lögmanni bæri skylda til þess að benda á villur og ágalla í máli
og væri í því efni frjáls að því að gagnrýna allt, sem máli skipti. Slík gagnrýni yrði
þó að vera hæfileg og byggð á staðreyndum, og gæta þyrfti vandlega að grundvelli
gagnrýni. Framsetningarháttur lögmanns takmarkaðist einnig af lagaákvæðum.
I málinu hefði verið upplýst, að verjandinn hefði haldið því fram, að saksóknarinn
hafi viljandi misfarið með matsheimildir sínar og hefði þar með brotið gegn
opinberum skyldum sínum. Hefði saksóknarinn því verið sakaður um háttsemi, sem
væri refsiverð væru ásakanimar réttar.14 Hér má t.d. hafa hliðsjón af dómi Hæsta-
réttar þann 19. desember 2000 í málinu nr. 272/2000 Kjartan Gunnarsson gegn
Sigurði G. Guðjónssyni.
Meðferð fyrir Hæstarétti Finnlands og mannréttindadómstólnum
Báðir málsaðilar áfrýjuðu til Hæstaréttar Finnlands, sem staðfesti rökstuðning
áfrýjunardómstólsins, en felldi niður sektina. Stóð þá eftir, að Nikula var gert að
greiða bætur og kostnað, eða samtals um það bil 165.000 krónur. Nikula kvartaði til
Mannréttindadómstóls Evrópu og dómur þar gekk, eins og fyrr sagði, þann 21. marz
2002.1 dómi sínum taldi meirihluti, fimm dómarar af sjö, að Finnland hefði brotið
gegn 10. gr. mannréttindasáttmálans.
I efnisgreinum 44-46 vísaði dómstóllinn efnislega til fyrri ummæla í máli Schöpfers15
og sagði m.a., að staða lögmanna væri miðlæg í réttarkerfinu sem milligöngumanna
almennings og dómstólanna. Þessi staða skýrði hömlur, sem lagðar væru á fram-
komu lögmanna. Dómstólamir yrðu að njóta trausts almennings og réttmætt væri að
gera þá kröfu til lögmanna, að þeir legðu sitt af mörkum til þess, að dómsýsla færi
réttilega fram. Þótt lögmenn nytu vissulega frelsis til þess að gagnrýna réttarkerfið
opinberlega, væru þeirri gagnrýni óhjákvæmilega sett mörk og yrði þar að meta
saman m.a. hagsmuni almennings af upplýsingum, þarfa réttrar dómsýslu og virð-
ingu lögmannastéttarinnar.
14 Reifað eftir sama dómi.
15 Nikula gegn Finnlandi. „44 In exercising its supervisory jurisdiction, the Court must look at the
impugned interference in the light of the case as a whole, including the content of the remarks held
against the applicant and the context in which she made them. In particular, it must determine whether
the interference in question was „proportionate to the legitimate aims pursued" and whether the
reasons adduced by the national authorities to justify it are „relevant and sufficient“. In doing so, the
Court has to satisfy itself that the national authorities applied standards which were in conformity with
the principles embodied in Article 10 and, moreover, that they based themselves on an acceptable
assessment of the relevant facts. 45. The Court reiterates that the special status of lawyers gives them
a central position in the administration of justice as intermediaries between the public and the courts.
Such a position explains the usual restrictions on the conduct of members of the Bar. Moreover, the
courts - the guarantors of justice, whose role is fundamental in a State based on the rule of law - must
enjoy public confidence. Regard being had to the key role of lawyers in this field, it is legitimate to
expect them to contribute to the proper administration of justice, and thus to maintain public
confidence therein see the Schöpfer v. Switzerland judgment of 20 May 1998, Reports of Judgments
and Decisions 1998-111, pp. 1052-1053, §§ 29-30, with further references). (framhald á næstu síðu)
212
I