Tímarit lögfræðinga - 01.12.2002, Síða 28

óskipta ábyrgð, enda væri það andstætt skilyrðiskenningunni. Tjónið var orðið
og seinni tjónsorsökin því ekki nauðsynlegt skilyrði tjónsins.30 Hin fyrri er þá
bæði nauðsynlegt skilyrði tjóns og nægjanlegt.
Væntanlega ætti hið sama við, þótt hin fyrri tjónsorsök væri ekki það, sem
hér hefur verið nefnt ábyrgðarorsök, en hin síðari væri það á hinn bóginn. Sú
afstaða kemur fram í H 1996 2626 og 2641, en fyrri dómurinn er reifaður í kafla
2.2. y
Ýmis flókin álitaefni rísa, þegar orsakimar verka á löngum tíma, önnur
hefur t.d. byrjað að verka, er hin kemur til og veldur því, að allt tjónið verður,
sem líklega hefði þó allt orðið vegna fyrri orsakarinnar, en einungis síðar. Ef
leitazt er við að meta þessi tilvik á grundvelli reglna skilyrðiskenningarinnar og
orsakirnar metnar sjálfstætt, þá yrði niðurstaðan líklega sú, að sá er ábyrgð ber
á orsökinni, sem í raun veldur tjóninu, yrði bótaskyldur, en almennt yrði hinn
þá laus undan ábyrgð. Ekki er þó unnt að fullyrða, að þessi niðurstaða sé undan-
tekningalaus.
Annað afbrigði, sem gera verður að umtalsefni, er þegar einungis ein, eða
fleiri, en ekki allar sjálfstæðar tjónsorsakir eru ábyrgðarorsakir. Hinar em þá
eðlilegar (d. normalbaggrund), ef svo má að orði komast, t.d. sjúkdómur sem
tjónþoli gekk með, sem haft hefði sömu áhrif og ábyrgðarorsökin. I slíkurn
tilvikum yrði oft um álitaefni tengd sönnun að ræða. Ef orsakimar verka sam-
tímis og unnt er að telja, að það hafi verið sannað, yrði sá, er ábyrgð ber á
ábyrgðarorsökinni, líklega ekki bótaskyldur, enda felst það í mismunakenning-
unni, að sama tjón hefði orðið. Ef álitaefni um sönnun væm uppi um það, hvort
hin eðlilega tjónsorsök hefði haft í för með sér sama tjón og á sama tíma og
ábyrgðarorsökin, yrði á hinn bóginn að ætla, að bótaskylda yrði dæmd, sbr. áður
reifaðan dóm Héraðsdóms Reykjavíkur.31
Verki hin eðlilega tjónsorsök á undan ábyrgðarorsökinni, er vart vafi á, að
ábyrgðarorsökin leiddi ekki til bótaskyldu, enda samrýmdist það ekki skilyrðis-
kenningunni.
Sem dæmi má nefna mann, sem fær sjúkdóm, sem leiðir til algerrar skerð-
ingar á aflahæfi hans, þ.e. 100% varanlegrar örorku. Verði hann fyrir slysi, sem
einnig hefði haft sömu áhrif, myndi tjón hans ekki metið á grundvelli þeirrar
stöðu, sem hann var í áður en hin svonefnda eðlilega orsök kom til, heldur eins
og staða hans var að teknu tilliti til hennar. Hið sama á við um mann, sem fengið
hefur augnsjúkdóm og misst sjónina. Þótt hann lendi í slysi, sem A ber ábyrgð
á, er veldur því að hann hefði orðið blindur, yrði A ekki dæmdur til að greiða
honum bætur fyrir varanlegan miska, eins og hann hefði verið sjáandi, er
ábyrgðarorsökin leiddi til tjóns.
30 Sama niðurstaða hjá Jóhannesi Sigurðssyni: „Orsakasamband í skaðabótarétti". Úlfljótur. 2.
tbl. 1990, bls. 103.
31 A. Vinding Kruse: Erstatningsretten, bls. 145.
332