Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.2002, Síða 66

Tímarit lögfræðinga - 01.12.2002, Síða 66
meðalhófs, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 13. gr. og síðari málsl. 14. gr. laga nr. 90/1996,27 við þá ákvörðun að handtaka mann eða vista hann í fangageymslu, sbr. H 1989 512. Ef opinber starfsmaður gætir hins vegar ekki réttra aðferða við fram- kvæmd slíkra ráðstafana, þ.e. án þess að fyrir liggi að framkvæmd ráðstöfunar- innar í því tiltekna tilviki hafi verið efnislega ólögmæt, fellur háttsemi viðkom- andi jafnan utan við gildissvið 131. gr. en kann að falla undir 132. gr. hgl., sjá hér til hliðsjónar H 1989 512 en þar var ákært aðallega fyrir háttsemi sam- kvæmt 131. gr. en til vara samkvæmt 132. gr. hgl. í H 1981 430 var rannsóknarlögreglumaðurinn M ákærður fyrir að hafa undirbúið og stjórnað ólöglegri handtöku á tveimur mönnum G og K, þar sem þeir voru staddir í bifreið sem annar maðurinn hafði umráð yfir. M hafði fyrr þann sama dag látið koma fyrir á laun í farangursgeymslu bifreiðarinnar ferðatösku sem innihélt tvær flöskur af ótolluðu áfengi og einn kassa af áfengum bjór og notið til þess verknaðar aðstoðar meðákærðu A og B sem M hafði ekið til Reykjavíkur gagngert í því skyni að koma ferðatöskunni með fyrrgreindu innihaldi fyrir í bifreið G. Þá höfðu A og B lokkað þá K og G undir fölsku yfirskini til að aka þeim til Grindavíkur með við- komu í Vogum þar sem þær yfirgáfu bifreiðina samkvæmt fyrirfram gerðri áætlun ákærða M samtímis því sem hann sendi þangað lögreglumenn á vettvang sem gerðu 27 Sjá hér til hliðsjónar álit umboðsmanns Alþingis frá 1. september 1999 í máli nr. 2406/1998. A kvartaði fyrir hönd sona sinna, X og Y, yfir málsmeðferð lögreglunnar í Reykjavík í tilefni af handtöku þeirra, ákvörðun hennar um vistun annars þeirra í fangageymslu og afgreiðslu dóms- og kirkjumála- ráðuneytisins vegna málsins. Lögreglan í Reykjavík handtók X, Y og Z og færði þá á lögreglustöð til skýrslutöku þar sem þeir höfðu ekki virt stöðvunarmerki hennar eftir að bíll þeirra hafði við hraða- mælingar mælst nokkuð yfir leyfilegum hámarkshraða. Við leit í bifreiðinni fannst flaska af smygluðu áfengi sem var í eigu X og var hann vistaður í fangageymslu í kjölfar skýrslutöku og látinn laus rúmum 8 tímum síðar. Ökumanni bifreiðarinnar, Y, var sleppt að lokinni skýrslutöku. Athugasemdir X við fyrr- greinda handtöku og vistun í fangageymslu lögreglunnar voru skráðar í skýrslu. Umboðsmaður rakti ákvæði 102. gr. laga nr. 19/1991, um meðferð opinben'a mála, 3. mgr. 5. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. 1. gr. laga nr. 62/1994, um Mannréttindasáttmála Evrópu og 3. mgr. 67. gr. stjómarskrár- innar nr. 33/1944, og benti á að ákvæði þessi hafi verið skýrð með þeim hætti að lögreglu sé heimilt að vista sakboming f fangageymslu um stundarsakir í þágu rannsóknar opinbers máls en skylt í ölium tilvikum að færa handtekinn mann, sem vistaður er í fangageymslu, fyrir dómara innan sólarhrings frá handtöku, sbr. m.a. dóm Hæstaréttar, H 1997 45. Þá rakti umboðsmaður 12. gr. stjómsýslulaga nr. 37/1993, 1. mgr. 101. gr. laga nr. 19/1991 og 2. málslið 2. mgr. 13. gr. lögreglulaga nr. 90/1996, sem tóku gildi eftir að atvik þessa máls áttu sér stað, og taldi að lögreglan yrði að gæta þess að taka ekki ákvörðun um frelsissviptingu manns nema ljóst væri að hún væri til þess fallin að þjóna lögmætu markmiði sem að er stefnt og að ekki væri farið strangar í sakimar en nauðsyn bæri til. Með hliðsjón af þessu taldi umboðsntaður það leiða af meginreglu 12. gr. stjómsýslulaga að lægi fyrir að taka ákvörðun um vistun sakbomings í fangageymslu þá gæti lögregla ekki beitt slíku úrræði nema þegar sýnt þætti að slíkt væri nauðsynlegt vegna rannsóknar opinbers máls. Væri henni skylt að láta hann lausan um leið og þessir hagsmunir væru ekki lengur til staðar, sbr. til hliðsjónar dóm Hæstaréttar, H 1982 260. Taldi umboðsmaður að ekki hefði verið sýnt fram á að rannsóknarhagsmunir í merkingu laga nr. 19/1991 hafi verið slíkir að nauðsynlegt hafi verið að taka þá ákvörðun að svipta X frelsi sínu með vistun í fangageymslu, hvað þá að halda honum í rúmar 8 klukkustundir. Þá minnti umboðsmaður á 2. og 3. málsl. 1. mgr. 32. gr. laganr. 19/1991, um rétt handtekins manns til að hafa samband við lögmann, talsmann sinn eða nánustu vandamenn. Niðurstaða umboðsmanns varð því sú að ákvörðun lögregl- unnar í Reykjavík um að vista X í fangageymslu og tímalengd vistunarinnar hafi ekki verið í samræmi við lög. 370
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112

x

Tímarit lögfræðinga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.