Tímarit lögfræðinga - 01.11.2003, Side 81

þjóðarinnar eða hluta hennar. í slíkum tilvikum er heimilt að takmarka verk-
fallsréttinn. Bæði sérfræðinganefndin og félagafrelsisnefndin hafa tekið fram
að það sé hvorki æskilegt né mögulegt að stilla upp tæmandi eða stöðluðum
lista um þær þjónustugreinar sem teljast vera nauðsynlegar heldur verði að meta
aðstæður í hverju tilviki fyrir sig. Félagafrelsisnefndin hefur samt sem áður
tekið fram að þar undir falli eftirfarandi starfsemi: á spítölum, við flugumferð-
arstjóm, rafveitur, vatnsveitur og símaþjónusta. Meðal atvinnugreina sem ekki
falla undir eru störf við útvarp og sjónvarp, eldsneyti, hafnir, banka, flutninga
almennt, kennslu, póstþjónustu, flugvirkjun, framleiðslu og flutning matvara,
umsjón almenningsgarða o.fl.66 Stundum geta sérstakar kringumstæður leitt til
þess að þjónustugreinar sem venjulega teldust ekki nauðsynlegar yrðu taldar
falla undir þessa undanþágu, s.s. ef verkfall stendur sérstaklega lengi eða er
með þeim hætti að það stofnar í hættu lífi, öryggi eða heilsu manna. Þá hefur
sérfræðinganefndin tekið fram að taka verði tillit til mismunandi aðstæðna í
hverju ríki fyrir sig þar sem truflun á tiltekinni þjónustu, sem í mesta lagi hefði
í för með sér vægar efnahagslegar afleiðingar í einhverjum ríkjum, gæti haft
mun alvarlegri afleiðingar í för með sér í öðrum ríkjum og leitt þar fljótlega til
aðstæðna sem gætu stofnað í hættu lífi, persónulegu öryggi eða heilsu þjóðar-
innar. Sem dæmi geti verkfall í höfnum haft mun víðtækari áhrif fyrir eyríki,
sem séu verulega háð slíkri þjónustu til að koma nauðsynjavörum til íbúanna,
heldur en önnur ríki.67
í niðurstöðu félagafrelsisnefndarinnar í máli nr. 1255, Samtök staifsmanna í
olíuiðnaði gegn Noregi frá 1984, þar sem ekki var um nauðsynlega þjónustu að
ræða, tók nefndin fram að það geti ekki réttlætt bann við verkfallsaðgerðum að
þær hafi mögulega í för með sér alvarleg neikvæð langtímaáhrif á efnahagslíf-
ið.68 í niðurstöðu sinni í máli nr. 2170, Alþýðusamband íslands o.fl. gegn ís-
lenska ríkinu, (sbr. sjómannamálið) tók nefndin fram að enda þótt líta yrði svo
á að vinnustöðvun í fiskiðnaði hefði mikil áhrif á efnahagslífið geti slíkt ekki
stofnað í hættu lífi, persónulegu öryggi eða heilsu allrar þjóðarinnar eða hluta
hennar.69
Til viðbótar við framangreint hafa eftirlitsaðilar ILO tekið fram að undir
tilvik sem geta ekki talist nauðsynleg þjónusta falli þjónustugreinar sem hafa
gmndvallarþýðingu fyrir almenning. Þetta er einskonar milliflokkur milli mikil-
vægra þjónustugreina og þeirra sem eru það ekki. Oheimilt er að banna verkföll
66 Freedom of Association - Digest of decisions and principles of the Freedom of Association
Committee of the Goveming Body of the ILO, bls. 112.
67 Freedom of association and collective bargaining, General Survey of the reports on the Freedom
of Association and Protection of the Right to Organise Convention, 1948 (No. 87), and the Right
to Organise and Collective Bargaining Convention, 1949 (No. 98), gr. 160.
68 The Norwegian Trade Union Federation of Oil Workers gegn Noregi (mál nr. 1255), skýrsla
félagafrelsisnefndarinnar nr. 234.
69 AlþýSusamband lslands og Farmanna- og fiskimannasamband tslands gegn Islandi (mál nr.
2170), skýrsla félagafrelsisnefndarinnar nr. 330.
291