Tímarit lögfræðinga - 01.11.2003, Qupperneq 110

samninga sem gerðir höfðu verið á undanfömum mánuðum að því leyti sem við á og
almenna þróun kjaramála, auk þess að taka mið af sérstöðu þeirra aðila sem nefndir eru
í 1. gr. laganna. I reynd þýddi þetta að gerðardómurinn skyldi ákveða gildistíma ákvarð-
ana sinna með hliðsjón af gildistíma kjarasamninga sem gerðir höfðu verið mánuðina
áður en hann starfaði. Það svigrúm sem gerðardóminum var gefið til að ákveða gildis-
tíma ákvarðana sinna var óheppilega mikið en fól þó ekki í sér óhæfilega skerðingu á
réttindum stefnanda. Þykir gerðardómurinn hafa farið hóflega með þetta vald sitt.
Þessi niðurstaða er um margt athyglisverð. Tilvitnuð umfjöllun dómsins
tengist úrlausn um þá málsástæðu Alþýðusambands Islands að í framgöngu
íslenskra stjómvalda hafi falist brot gegn meðalhófsreglu stjómskipunarréttar.
Málatilbúnaðurinn var þessi: Að stjómvöld hefðu ekki aðeins tekið sér vald til
að banna verkfall andstætt ákvæði 74. gr. stjómarskrárinnar heldur hefðu þau
einnig framselt það vald, að því varðaði það hversu lengi bannið skyldi standa,
til stjómsýslunefndar sem sjálfri hefði verið ætlað að ákvarða gildistíma
ákvarðana sinna.26 Þetta taldi alþýðusambandið óheimilt. Dómurinn féllst á að
þessi skipan mála kunni að hafa verið óheppileg en taldi ekki ástæðu til að láta
þetta neinu varða, m.a. með vísan til þess að stjómsýslunefndin hafi farið
hóflega með vald sitt. Látið er liggja á milli hluta hvort löggjafinn fór hóflega
með vald sitt en um það fjallaði einmitt fyrrgreind málsástæða.
4. NIÐURSTAÐA
Ekki leikur vafi á samkvæmt dómaframkvæmd mannréttindadómstólsins og
dómi Hæstaréttar í sjómannamálinu að verkfallsrétturinn er varinn af 11. gr.
MSE og 74. gr. stjómarskrárinnar eins og hún er túlkuð með hliðsjón af skuld-
bindingum samkvæmt alþjóðasamningum sem Island á aðild að. Verkfallsrétt-
urinn er þannig hluti af verndarandlagi sem í heild sinni snýst um athafnafrelsi
stéttarfélaga, innan ramma almennra leikreglna, sem varið er af stjórnarskránni.
Þegar litið er til niðurstöðu í sjómannamálinu í heild er unnt að segja að sú
aðferðafræði sem notuð er til að leiða fram niðurstöðuna er í ágætu samræmi
við þau fordæmi sem að framan er vísað til úr dómum og ákvörðunum mann-
réttindadómstólsins.
Akvæði 74. gr. stjómarskrárinnar er í dóminum túlkað með hliðsjón af 2.
mgr. 11. gr. MSE og með vísan til annarra alþjóðasamninga sem ísland á aðild
að sem taldir eru fela í sér vernd verkfallsréttarins. Hins vegar var 74. gr. stjóm-
arskrárinnar ekki talin fela í sér skilyrðislausa vemd verkfallsréttarins en talið
að samningsfrelsi verkalýðsfélaga og beitingu verkfallsréttar mætti aðeins skerða
26 f 3. gr. laga nr. 34/2001 segir: „Gerðardómurinn skal við ákvörðun sína samkvæmt lögum þess-
um hafa til hliðsjónar kjarasamninga sem gerðir hafa verið á undanfömum mánuðum að því leyti
sem við á og almenna þróun kjaramála, auk þess að taka mið af sérstöðu þeirra aðila sem nefndir
em í 1. gr.
Akvarðanir gerðardómsins skv. 1. mgr. skulu vera bindandi frá gildistöku laga þessara og skal gerð-
ardómurinn hafa lokið störfum fyrir 1. júlí 2001. Hann skal ákveða gildistíma ákvarðana sinna“.
320