Árbók Háskóla Íslands

Ukioqatigiit
Ataaseq assigiiaat ilaat

Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2000, Qupperneq 165

Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2000, Qupperneq 165
getum við farið á netinu inn í „sýndarstofur" þarsem við kynnumst altt öðrum að- stæðum en þeim sem eru í okkar eigin raunverulegu stofum heima fyrir. Og kynni okkar af þessum „sýndarheimi" geta auðgað og víkkað reynslu okkar og veitt okkur margvíslegan fróðleik um raunveruleikann. En raunheimur okkar er engu að síður sá sami; og reynslan af þessum sýndarheimi kemur aldrei í stað reynslu okkar af tilteknum raunverulegum aðstæðum. heldur byggist á henni. Styrkur sýndarinnar í nútíma okkar hvílir ekki eingöngu á hinni nýju tækni sem framleiðir hana og breytir henni að vild, heldur á vissum hugsunarhætti sem ég tel að okkur stafi hætta af. Hann felst í því að ofmeta nútíðina. hugsa sér að „nú- tíðin”. tíminn sem við erum að lifa á þessari stundu. sé í rauninni „veruteikinn sjálfur". að þeir viðburðir sem nú eru að gerast séu það eina sem máli skiptir í heiminum. Samkvæmt þessum hugsunarmáta hefur nútíðin yfirstigið fortíðina. hirt frá henni allt nýtilegt og tátið hana falta að öðru leyti í gteymsku og dá. Og nú- tíðin hefur þá líka. samkvæmt þessum hugsunarhætti. náð tökum á framtíðinni og þegar gert sér tjósa grein fyrir ötlum þeim möguteikum sem hún hefur að bjóða. Hættan sem leynist í stíkri nútíðardýrkun kann að vera meiri og alvartegri en nokkur önnur sem að okkur steðjar: „Sá sem veit ekki hvaðan hann kemur, veit ekki heldur hvert hann stefnin og sá sem veit ekki hvert hann stefnir. veit ekki heldur hvar hann er." Þessi viskuorð. sem ég hef eftir vini mínum. eiga sannar- lega erindi til okkar nútímafótks. Og ekki síst ykkar. ágætu kandídatar. sem eigið tífið að mestu fram undan og eruð að móta lífsstefnu ykkar. Ef við trúum því í al- vöru að við höndlum veruleikann sjálfan í þeim sýndarmyndum og því sjónarspili sem nútíðin varpar til okkar á hverjum tíma. þá er veruleikaskyni okkar verutega áfátt og það jafnvel orðið atvarlega brenglað. Við slíkar aðstæður skapast sú hætta að við missum samband við þann veruleika sem heldur veröldinni saman og týnum þar með sjátfum okkur. týnum forfeðrum okkar. týnum börnum okkar og jafnvel framtíðinni sjálfri. Leiðum hugann að því hvernig við nemum veruleikann. Við nemum hann í því sem fyrir okkur ber á hverju andartaki. Hann er viðburður - rétt eins og þessi at- höfn sem við tökum þátt í á þessari stundu og hverfur fyrr en varir á vit fortíðar. Og við bíðum. mörg okkar óþreyjufull. eftir nýjum viðburðum. nýjum veruleika sem við væntum í framtíðinni. í kvöld. á morgun eða eftir nokkur ár. Hver einstök mannvera tifir á sinn hátt í eigin heimi þar sem hún tengir saman fortíð. nútíð og framtíð og finnur samhengi eða samhengisleysi síns eigin tífs og tilverunnar í heild. Hún gerir það með því að segja sögur af því sem hún hefur lifað og kynnst. Hvert samfélag fólks, sem deilir kjörum í titverunni, semur tíka sögur til að hatda saman eigin veruteika í fortíð, nútíð og framtíð. Án sögunnar - frásagnarinnar af því sem gerst hefur. er að gerast og getur gerst - væri enginn varantegur eða merkingarbær veruleiki til fyrir okkur mannfólkið. hetdur einungis einstakir samhengislausir atburðir sem hyrfu umsvifalaust inn í algteymi myrkurs og tóms. Tími mannkyns hérá jörðu er umvafinn slíku al- gteymi. Núna fyrst á síðustu áratugum hafa fornteifafræðingar uppgötvað heim- ildir úr forsögu okkar sem benda til þess að fyrsta mannveran hafi orðið til fyrir um þremur og hálfri milljón ára: sögulegar heimildir ná um 10 þús. ár aftur í tím- ann; skiputeg þekkingarteit hófst fyrir um 2500 árum: vitneskja um sólkerfið og stöðu jarðar í því er um 500 ára: og á síðustu tveimur ötdum hefur sprottið fram hver vísindagreinin af annarri sem hefur víkkað út svið vitneskju mannfólksins um veruteikann. Og þessar vísindagreinar hafa um leið margfatdað getu okkartil að skapa hugtök og tæki til að hafa áhrif á og breyta aðstæðum okkar á jörðinni. nýta gæði hennar með altt öðrum hætti en tíðkaðist um árþúsundir. Þær hafa gert okkur kleift að búa til voldug fétagsleg kerfi. stórfyrirtæki og stofnanir tit að stýra sameiginlegum málum mannkyns og skrá og semja sögu þess og jarðlífsins eftir áður óþekktum leiðum. Ölt eiginteg menntun snýst um að efla vitund okkar um veruleikann í fortíð, nútíð og framtíð. Hún miðar að því að styrkja vitja okkar til að bæta heiminn, gera hann byggitegri og betri fyrir komandi kynstóðir og umfram atlt felst sönn menntun í því að læra að virða. virkja og meta að verðleikum þau öfl sem búa í okkur sjálf- um. í náttúrunni og öllu sem lifir. Sönn menntun, sú sem þroskar okkur og eflir, snýst aldrei um sýndina. heldur um reyndina, raunveruteikann sjálfan. Og þegar menntunin snýst um sýndina þá er það ekki vegna sýndarinnar sjálfrar. heldur til þess að hún láti reyndina sýna sig að svo miklu leyti sem það eryfirleitt hægt. Því reyndin er - í sannleika sagt - að langmestu leyti ósýnileg og sýnir sig aldrei nema að hluta. í brotum. í hverfulum myndum, einstökum atburðum og orðum.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192

x

Árbók Háskóla Íslands

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Háskóla Íslands
https://timarit.is/publication/588

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.