Dvöl - 01.09.1936, Síða 28

1) V Ö L
Sept.—okt. 1936
298
ur láta hina sundurleitu andstæð-
inga hefja innbyrðisdeilur í sam-
bandi við íramkvæmd umbóta-
málanna. Og íhaldsílokkarnir
höfðu hér séð rétt. Sigur stjórn-
aninnar var mikill, en lið hennar
var veikt, svo að sjaldan hefir
nokkur pingræðisstjórn haft svo
sundurleitan liðskost að baki.
Flokkur Azana forseta var
frjálslyndur borgaraflokkur, sem
vildi að Spánn yrði frjáls-
lynt lýðræðisríki, eins og Norð-
urlönd eða England. Þá komu
sósíalistar, og höfðu mikinn liðs-
auka, en óvanir stjórnarstörfum.
Næst til vinstri voru kommún-
ist.ir. Þeir höfðu 16 pingsæti og
áttu pess vegna ekki rétt til mik-
illa áhrifa, par sem pingmenn
skipta mörgum hundruðum. Þá
kom all-fjölmenn fylking peirra
sósíalista, er kalla sig syndikal-
ista, og að lokum anarkistar.
Þeir vilja, að hver maður ráði
sjálfur fram úr öllum sínum
vandamálum og vilja enga stjórn
pola eða aga frá yfirvöídum.
Syndikalistar og kommúnistar
hölluðust hvorir að sínum trúar-
brögðum, anarkistar vildu ekkert
skipulag. Sósíalistar vildu ekki
bera nema sem minnsta ábyrgð
á stjórninni, en pó ráða miklu
um framkvæmdirnar. Flokkurfor-
seta var of fámennur til að geta
einn, eða að mestu einn, stýrt
stjórnarskipinu gegnum aðsteðj-
andi brotsjóa.
Mikil breyting hafði orðið á
Spáni frá pví Azana byrjaði á
viðreisnarstarfseminni 1931—32.
Þá voru deilurnar með hóflegum
blæ og hvergi gætti ofbeldis. En
á peim tíma, sem liðinn er síð-
an, hafa andstæðurnar magnazt
í landinu. Hitler hefir gerzt ein-
valdur í Þýzkalandi og brotið nið-
ur allar tegundir af ly>ðfrelsi og
persónufrelsi í págu stóreigna-
mannanna. Auðmenn Spánar
vissu, að peir voru í afarmiklum
minnihluta og að svo framarlega,
sem frelsi og lýðræði ríkti í land-
inu, pá yrði skipt hinum miklu
jarðeignum aðalsins og kirkjunnar
milli hinna landlausu bænda og
bændaefna og að skattar hlytu
að hvíla meira en áður á hinum
efnaðri stéttum.
Spánverjar voru í margfaldri
hættu, borið saman við norræn-
ar pjóðir, að sigla skipi sínu í
strand. Þjóðin var gersamlega
óvön allri sjálfstjórn. Kúgun yfir-
stéttanna var gömul og marg-
háttuð. Mein pjóðfélagsins voru
mörg og stór, en kunnáttan að
lækna pau að sama skapi lítil.
Fátækari stéttirnar höfðu ríku-
lega ástæðu til að vera óánægð-
ar og krefjast mikilla umbóta.
En, eins og áður er sagt, voru
einmitt pessar stéttir sundraðar
um allar framkvæmdir.
Undir eins og íhaldið hafði beð-
ið ósigurinn í kosningunum síð-
astliðinn vetur, hóf pað í kyrrpey
uppreistarviðbúnað og fékk til
þess margháttaðan styrk frá er-