Dvöl - 01.11.1937, Page 17

D V 0 L
343
virðist þýðingarleysi lífsins gagn-
vart alheiminum stappa mjög
nærri því að gera að engu allar
hugmyndir um það, að hinn mikli
byggingameistari Alheimsins hafi
nokkra sérstaka umhyggju fyrir
lífinu. —
Lífið getur aðeins þrifizt við
hæfileg skilyrði ijóss og hita. Pví
aðeins getum vér lifað, að jörðin
fái nákvæmlega tilmældan skammt
af geislum frá sólunni. Ef nokkuð
verður verulega of eða van í því
efni, hlýtur lífið að hverf^ af jörð-
unni.
Frumbyggjar tempruðu belt-
anna hljóta að hafa verið gripnir
g-eig-, þegar fimbulvetur ístímabils-
ins var að leggjast að. Með ári
hverju hafa þeir séð jöklana skríða
lengra niður eftir dölunum og
jafnframt virtist sem sólin mætti
sín minna gegn kuldanum. Þess-
um mönnum hlýtur, engu síður en
oss, að hafa virzt heimurinn vera
lífinu fjandsamlegur.
Vér, sem nú lifum, sjáum nýja
ísöld ógna tilveru vorri' í órafjarri
framtíð. Sólin hlýtur smám saman
að senda minna og minna geisla-
magn frá sér og hringurinn, sem
lífvænt er í, hlýtur að þrengjast.
Jörðin þyrfti þá að færast nær sól-
unni til þess að lífsskilyrðin héld-
ust, en þvert á móti mun hún þok-
ast utar, vegna ósyeigjanlegra
hreyfingarlögmála, í áttina til
kulda og myrkurs. Að því er vér
fáum séð, hljóta endalokin að
verða þau, að lífið frjósi í hel,
nema þá ef árekstur við aðrar sól-
ir skyldi eiga sér stað, sem eyddi
lífinu fyrr og á sviplegri hátt.
Er þetta þá alt og sumt gengi
lífsins? Að koma nánast af tilvilj-
un inn í heim, sem bersýnilega
hefir ekki verið skapaður vegna
lífsins, veröld, sem virðist annað
tveggja hlutlaus gagnvart öllu lif-
andi eða beinlínis fjandsamleg því.
Stjörnufræðin hlýtur að vekja
þessar spurningar, en hún svarar
þeim ekki. Jeans álítur, að eðlis-
fræðin muni vera líklegust til þess
að veita svarið — og að það
verði að grafa djúpjt í innsta eðli
hlutanna, áður en vér fáum úr-
lausn á spurningum vorum. Hann
hyggur, að hinar síðustu niður-
stöður í stjörnufræði og eðlisfræði
muni orsaka gagngerðar breyting-
ar á skoðunum okkar á alheimin-
um og gildi mannlegs lífs. Or-
lausnarefnin hljóta að lokum að
færast inn á svið heimspekilegra
umþenkinga. En fyrst og fremst
er skylt að gera sér fulla grein
fyrir því, sem vísindin geta lagt
fram af staðfestri þekkingu, og
að því búnu, en fyr ekki, geta
heimspekingar og trúfræðingar
kvatt sér hljóðs.
—o—
Ég hefi nú orðið nokkuð lang-
orður um þessar spurningar, en
það vil ég afsaka með því, að þær
feru í raun og veru ótæmandi um-
ræðuefni og bera ekki hvað sízt á