Dvöl - 01.07.1939, Blaðsíða 41

D VÖL
199
Ég tel hvorutveggja þetta illa
farið. íslenzka glíman er fögur í-
þrótt, og drengileg, auk þess sem
hún eykur karlmennsku og hug-
rekki. Og íslenzka vísnagerðin er
andleg þjálfun í hugsun og mál-
fimi, sem hefir haft ómetanlegt
gildi í því að mynda fegurð og
hreinleika alþýðumálsins, með því
að skerpa málkennd fólksins. Hag-
mælskan hefir til þessa verið svo
rík með þjóðinni, að fjöldinn hefir
kunnað full skil á réttu rími, án
þess að læra nokkrar rímreglur,
haft það á tilfinningunni. Það er
hið margumtalaða rímeyra, en það
er þetta rímeyra, sem ég er hrædd-
ur um að sé óðum að sljófgast. En
glatist það allri alþýðu manna,
hygg ég að þar með slitni fínustu
og viðkvæmustu rótarhárin, sem
tengja hana við frjómold íslenzkr-
ar tungu.
Þessar vísur, sem ég fer með hér,
eru ekki til þess fluttar, að birta
þjóðinni ný listaverk. Þær eru
ekkert úrval, hvorki það bezta, eða
versta, heldur vísur eins og þær
hafa gerzt hjá fjölda manna, fyrir
hundrað árum og gerast enn í dag.
Mig langaði aðeins til að hnippa
í ungu kynslóðina og biðja hana
að fyrirlíta ekki ferskeytluna, skilja
hana ekki eftir i skraninu, þegar
♦ hún fer að velja úr erfðagóssi lið-
inna alda, það sem henni þykir
þess vert að hirt sé. Einn mesti
bragsnillingur þjóðarinnar, Þor-
steinn Erlingsson, hefir sagt:
Það er líkt og ylur í
ómi sumra braga.
Mér hefir hlýnað mest af því
marga kalda daga.
Það er víst, að þessi vísa var
kveðin út úr hjarta þjóðarinnar,
og ég vil vona að hún geti enn um
aldir sótt hitann í námu íslenzks
alþýðukveðskapar, þar sem hefir
kristallast ekki svo lítið af alþýðu-
menningu liðinna kynslóða. Og
þetta vil ég segja við unga menn:
Teljið ekki tvímælalaust að þið
séuð skáld, þótt þið getið rímað, en
álítið ykkur ekki of góða til að
ríma, þó að þið ekki getið orðið
skáld.
Ég ætla að byrja á að fara með
nokkrar vísur eftir Sigurð Helga-
son frá Jörfa. Hann var fæddur um
1780 og því uppi fyrir 100 árum.
Sigurður var ágætur hagyrðingur
og er til eftir hann fjöldi vísna.
Sigurður var bróðir Helga alþingis-
manns í Vogi á Mýrum. Helgi var
hagleiksmaður mikill í höndum og
skipasmiður góður. Smíðaði hann
skip mikið, er Vogsskeið var kölluð
og höfð í förum milli Mýra og
Reykjavíkur. Um þetta skip eru til
þrjár vísur eftir Sigurð. Ein er
svona:
Leið er flogin furðu nett,
freyðir bogin alda.
Skeið frá Vogi rennur rétt
reyðar sogið kalda.
Önnur þannig:
Bylgjan þrátt að borði reið,
beljaði hátt og lengi.
Trönugáttir treður skeið,
með tuttugu og átta drengi.
v